Bezuinigingen pandemische paraatheid bedreigen gezondheid en veiligheid van inwoners Nederland

Het nieuwe kabinet negeert de lessen van de coronapandemie en bezuinigt bewust op pandemische paraatheid. Daarmee nemen zij risico’s met de gezondheid en veiligheid van iedereen in Nederland. Dit is niet alleen onverantwoord, maar ook onuitlegbaar direct na een pandemie waaruit duidelijk bleek dat Nederland niet voldoende was voorbereid. André Rouvoet, voorzitter GGD GHOR Nederland: “Met een structurele bezuiniging van 300 miljoen euro op pandemische paraatheid zal Nederland niet voorbereid zijn op zeer ernstige, reële gezondheidsdreigingen die op ons afkomen”.

De wetenschap is helder: een nieuwe pandemie is geen kwestie van óf, maar wannéér. We lezen nu in de kranten al over allerlei dreigingen zoals de vogelgriep, mpox, dengue en mazelenuitbraken, en we zullen in de nabije toekomst meer virusuitbraken mee gaan maken, met alle grootschalige gezondheidsrisico’s van dien. Het nieuwe regeerprogramma benoemt weliswaar de dreiging van een pandemie en de noodzaak van adequate voorbereidingen en versterking van de weerbaarheid van overheid, bedrijven en burgers. Maar het kabinet kiest desalniettemin voor bezuinigingen op de paraatheid voor gezondheidscrises. De GGD’en stonden tijdens de coronapandemie aan de frontlinie en hebben als geen ander ervaren hoe belangrijk een goede voorbereiding is om een grootschalige gezondheidscrisis effectief te kunnen bestrijden.

Forse gevolgen

De bezuinigingen zullen forse gevolgen hebben voor de infectieziektebestrijding en pandemische paraatheid in Nederland. Twee voorbeelden zijn:

• De infectieziektebestrijding in Nederland is onvoldoende. De capaciteit die de GGD’en hebben opgebouwd sinds corona, zal met de bezuinigingen weer moeten worden afgebouwd, waardoor de in infectieziektebestrijding geschoolde professionals hun baan verliezen met als gevolg dat veel kennis en kunde verloren zal gaan. We kunnen dan niet adequaat reageren op nieuwe infectieziektedreigingen, de opsporing daarvan en/of onverwachte uitbraken.
• Data en een goed informatievoorzieningssysteem (IV) zijn essentieel voor de infectieziektebestrijding en zeker bij een crisis. Op basis daarvan is te bepalen hoe een epidemie aangepakt moet worden en wat er nodig is om mensen in Nederland goed te helpen. Een dergelijk systeem ontbrak tijdens de coronapandemie. Sindsdien is er hard gewerkt om dit goed te regelen voor de toekomst. Door de bezuiniging zal er geen IV-systeem kunnen worden opgeleverd, waardoor er regionaal en landelijk geen goede informatie beschikbaar is over infectieziekten.

Actueel dreigingsthema

In de Landelijke Agenda Crisisbeheersing 2024 van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid wordt expliciet benoemd dat infectieziekten een actueel dreigingsthema vormen voor Nederland. De Landelijke Agenda Crisisbeheersing pleit voor het versterken van de weerbaarheid van de samenleving tegen crises, waaronder pandemieën. Het is onbegrijpelijk dat het nieuwe kabinet kiest voor bezuinigingen op dit cruciale vlak. Daarmee wordt de veiligheid van het land in de waagschaal gesteld.

In februari 2022 concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) glashard dat “de overheid dacht voorbereid te zijn, maar dat was ze niet”. Onlangs stelde de OVV dat de voorgenomen bezuinigingen “haaks staan op de lessen die uit de coronacrisis getrokken zijn, ook voor andere langdurige crises met brede maatschappelijke impact”. Wat het extra pijnlijk maakt, is dat het vorige kabinet, Kabinet-Rutte IV, wél het belang van het investeren in bescherming inzag. Zij wilden lessen trekken uit de coronacrisis en ervoor zorgen dat we wel klaar zijn als er een nieuwe crisis komt. Het nieuwe kabinet veegt deze plannen van tafel.

Onverantwoord

André Rouvoet: “Bezuinigen op pandemische paraatheid is als het slopen van de dijken terwijl de storm op komst is. Het is onuitlegbaar dat het kabinet, na de lessen van de coronapandemie, tóch kiest voor deze onverantwoorde besparing op onze gezondheid en veiligheid”.

Ook de NOS berichtte hierover in het artikel Bezuinigingen kabinet brengen GGD-capaciteit onder verantwoord niveau