“Militaire dreiging veroorzaakt serieuze risico’s voor onze zorg”

Kan een huisarts zijn werk nog doen als de stroom uitvalt? Is er nog plek voor ons in het ziekenhuis als er veel gewonden uit een conflictgebied hierheen komen? Jan van Leeuwen legt uit wat militaire dreigingen voor gevolgen hebben voor onze zorg.

Met het conflict in Oekraïne komen oorlog en zogenaamde militaire dreigingen dichtbij. Dat kan gevolgen hebben voor de zorg in Nederland. De GHOR maakt plannen om te voorkomen dat het misgaat. Jan van Leeuwen is Hoofd GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) bij de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Hij houdt zich bezig met het onderwerp militaire dreiging. “Laat ik eerst uitleggen wat dat eigenlijk is,” begint hij. “Want het gaat verder dan het klassieke beeld dat je misschien hebt bij oorlog, van vliegtuigen die bommen werpen en tanks die ons land binnen vallen. Hybride oorlogsvoering is een serieus risico. Dat betekent dat, naast de ‘klassieke’ aanvallen die we kennen, er bijvoorbeeld ook cyberaanvallen kunnen zijn die onze systemen platleggen. Of dat onze stroomtoevoer wordt gesaboteerd, of internet platligt. Oók de stroom en het internet van bijvoorbeeld een ziekenhuis of een huisartsenpraktijk.”

Militairen en krijgsgevangenen in onze ziekenhuizen

Stel, er komen grote aantallen gewonden uit een strijdgebied naar ons land. Dat kunnen burgers zijn, maar ook militairen en krijgsgevangenen. Wat doet dat dan met onze zorgcapaciteit? “Binnen de NAVO hebben we afgesproken dat we elkaar helpen. Dus als het nodig is om gewonden uit een oorlogsgebied naar Nederland te halen, dan doen we dat. Maar dan legt dat automatisch beslag op de capaciteit van een ziekenhuis. Die kans is nu groter dan ooit. Daarom praat de GHOR met allerlei partijen over mogelijke risico’s en de samenwerking op zo’n moment,” legt Jan uit. “Dit geldt niet alleen voor ziekenhuizen, maar ook voor onder meer de ambulancediensten, de verpleeghuizen en huisartsenpraktijken. We moeten voorkomen dat de zorgketen verstopt raakt.”

Zorg op een laag pitje

“Sommige ziekenhuizen hebben afgesproken met defensie dat zij artsen en verpleegkundigen leveren als dat nodig is. Kan alle normale zorg in dat ziekenhuis nog wel doorgaan als zij worden weggeroepen, of moet er iets op een laag pitje? En hoe erg is dat?” vraagt Jan. Daarom voert de GHOR nu gesprekken met zorgaanbieders om er achter te komen waar zij tegenaan lopen wanneer een militaire dreiging realiteit wordt.
(tekst gaat verder onder foto)

Geen medicijnen meer

Je moet er niet aan denken: jouw medicijnen zijn niet op tijd leverbaar. Maar dat kan zomaar gebeuren, want Nederland heeft geen grote voorraad medische spullen. Jan: “Dat is een risico. We werken met een heel efficiënt systeem, waarbij er een zo klein mogelijke voorraad bij apotheken en ziekenhuizen ligt. Vaak maar genoeg voor één dag. De rest ligt bij de leverancier, of de fabriek, of wordt gemaakt wanneer dat nodig is. Er ontstaat meteen schaarste als één schakel uitvalt. En dat kan al snel, bijvoorbeeld omdat de logistiek spaak loopt door afgesloten wegen of sabotage. Dat risico geven wij aan bij de overheid. We hebben niet direct een oplossing, maar we vinden het belangrijk dat we dit in beeld hebben en het bespreken.”

GHOR als spin in het web

Overstromingen, infectieziekte-uitbraken, luchtvaartongevallen: overal zijn crisisplannen voor. Maar een crisisplan voor militaire dreigingen? Dát is er nog niet. “Daar wordt nu aan gewerkt. Wij als GHOR leveren input, het Ministerie van Defensie is eigenaar van het plan,” legt Jan uit. In het plan staat wie wat moet doen wanneer er een crisis is. “De GHOR is de aangewezen partij om hieraan mee te werken. Want wij zijn verantwoordelijk voor de regie, coördinatie en aansturing van de opgeschaalde zorg. Dus als er een ramp of crisis gebeurt en er méér zorg nodig is dan op een normale dag. De GHOR is ook de schakel tussen de zorg en veiligheid, zoals de politie, brandweer en veiligheidsregio’s. Het is heel waardevol dat de GHOR zo dicht bij alle partijen staat.”