Terechte zorgen over mentale gezondheid en middelengebruik studenten

Meer dan de helft van de studenten (51%) ervaart psychische klachten. Veel studenten ervaren eenzaamheid, prestatiedruk, stress en slaapproblemen. Studenten die wekelijks cannabis gebruiken of weleens (zonder doktersvoorschrift) een concentratieverhogend middel gebruiken, hebben vaker dit soort klachten. Dat blijkt uit het eerste landelijke onderzoek naar de mentale gezondheid en het middelengebruik van studenten in het hoger onderwijs.

Ruim 28.000 studenten van 15 Nederlandse hogescholen en universiteiten namen deel aan de meting die tijdens de derde coronagolf (maart-mei 2021) gehouden werd. Er zijn al langere tijd zorgen over de mentale gezondheid en het middelengebruik van studenten. De resultaten bevestigen deze zorgen en vragen om een sterke integrale aanpak.

Invloed coronacrisis

De coronacrisis heeft eraan bijgedragen dat meer studenten psychische klachten hebben zoals angst en somberheid. In vergelijking met ander onderzoek van voor de coronacrisis, ligt het percentage studenten met psychische klachten in deze meting flink hoger. Cijfers van het zes-wekelijkse corona-gedragsonderzoek[1] laten zien dat het moment van afname van dit onderzoek van belang is. In deze periode (voorjaar 2021) werd het dieptepunt tot nu toe gemeten van de mentale gezondheid van jongvolwassenen tijdens de pandemie. De zorgen rondom toenemende psychische klachten bij studenten bestaan echter al langer. Corona is duidelijk niet de enige oorzaak van deze klachten, maar zorgt dus mogelijk wel voor een uitvergroting ervan. Bij middelengebruik is dat minder eenduidig.

Middelengebruik bij studenten ondanks corona hoog

Gebruik van alcohol en xtc is sterk beïnvloed door de coronamaatregelen voor horeca en evenementen. Bijna de helft van de drinkende studenten, en een derde van de gebruikers van xtc, zegt dat door corona minder vaak te doen. Desondanks gebruikte 13% van de studenten afgelopen jaar xtc en is één op de zes studenten een zware drinker. En drinkt dus minstens een keer per week minimaal 4 (v) of 6 (m) glazen alcohol op één dag. Een derde van de studenten gebruikt wel eens cannabis. Van hen geeft 28% aan vaker te blowen door de coronacrisis. Ook geeft 40% van de studenten die gamen aan door de coronacrisis en -maatregelen meer te zijn gaan gamen. Verder valt op dat studenten die vaak middelen gebruiken, ook vaker een hoge studieschuld hebben.

Veel eenzaamheid, prestatiedruk, stress en slaapproblemen

De studententijd is een levensfase waarin jongvolwassenen extra gevoelig zijn voor psychische klachten. Zo ontstaat 75% van de klachten voor het 24^e levensjaar. Dit nieuwe onderzoek laat zien dat studenten ondergemiddeld scoren op levenstevredenheid en veerkracht, en dat dit samenhangt met het risico op het krijgen van psychische klachten. Een grote groep studenten geeft aan gevoelens van eenzaamheid (80%) of prestatiedruk (76%) te hebben ervaren. Ook geeft een grote groep aan in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek (heel) veel stress (62%) en slaapproblemen (41%) te hebben ervaren. De hoogte van deze problemen hangt sterk samen met een mindere mentale gezondheid en een hoger risico op psychische klachten. Studenten die veel sociale steun voelen, ervaren minder klachten.

Integrale aanpak nodig

Veel klachten die studenten ervaren zijn tot op zekere hoogte normaal (zoals een tijdje niet zo lekker in je vel zitten of tijdelijk wat meer gamen of drinken). Ze leiden bij de meeste studenten niet tot ernstige problemen, maar dat geldt niet voor iedereen. Door het mentaal welbevinden van studenten te versterken, in te zetten op preventie, door tijdig te signaleren en de juiste hulp te bieden, kunnen toekomstige psychische klachten en problematisch middelengebruik beter voorkomen of aangepakt worden. Dat vergt een integrale aanpak vanuit praktijk, beleid, wetenschap en maatschappij, samen met studenten.

Het onderzoek is uitgevoerd door het Trimbos-instituut, RIVM en GGD GHOR Nederland. De ministeries van OCW en VWS hebben om dit onderzoek gevraagd. Het onderzoek wordt de komende jaren (om de 2 jaar) herhaald om te kijken hoe de mentale gezondheid en het middelengebruik van studenten zich ontwikkelt.

[1] Van het RIVM, GGD GHOR Nederland en de GGD’en

Download hier de rapporten.