Voorkomen is beter dan genezen

Een goede crisisaanpak bij een pandemie is op de eerste plaats gebaat bij een in de basis gezonde samenleving. Nu investeren in de basis van de publieke gezondheid voorkomt gezondheidsschade op termijn. Deze conclusie werd jaren eerder al getrokken, maar daar is niets mee gedaan. Maak niet weer dezelfde fout, is de oproep van André Rouvoet en Ton Coenen.

Het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat vandaag verscheen trekt terechte conclusies en doet goede aanbevelingen over de versterking van toekomstige crisisaanpak in Nederland. Toch werd na de Mexicaanse griep in 2009 de conclusie al getrokken dat investeringen in de publieke gezondheid noodzakelijk zijn. De Onderzoeksraad constateert dat in de periode voorafgaand aan de coronacrisis er minder geld beschikbaar was om de infectieziektebestrijding te versterken en te onderhouden. Terwijl dat juist zo belangrijk is, want gezonde mensen zijn immers minder kwetsbaar. Ook de Wereld Gezondheidsorganisatie en het Verwey-Jonker Instituut bevestigden dit. Dure lessen en wijze woorden ten spijt, er is weinig gebeurd.

De GGD’en zijn niet alleen uitvoerder, maar juist ook de hoeder van de publieke gezondheid. Door de sterke regionale verankering staan onze mensen dagelijks met hun – helaas versleten – laarzen in de klei. Publieke gezondheid, als taak vooral neergelegd bij de gemeenten, heeft het te lang verloren van andere budgettaire noden. Als gevolg hiervan zijn de 25 GGD’en geleidelijk aan steeds verder uitgekleed. Zelfs tijdens de coronacrisis zijn sommige GGD’en gevraagd te bezuinigen. Op veel plekken in het land is deze overheidstaak te zeer verschraald, wat zich bij de opschaling in de crisis extra deed voelen. Om klaar te zijn voor een toekomstige crisis moet nu geïnvesteerd worden in de basis en versterking van de publieke gezondheid.

Focus op gezondheid en het maken van gezonde keuzes

Feit is dat Nederland jaarlijks 6000 euro per persoon in de zorg investeert. Voor preventie is dat slechts 20 euro per persoon. Versterking van de publieke gezondheid begint dan ook bij focusverandering: van ziek zijn en zorg krijgen naar gezondheid en het maken van gezonde keuzes. Concreet zien wij dit vorm krijgen langs vier lijnen.

Integraal pakket aan jeugdgezondheidszorg
Ten eerste: begin bij het begin en investeer in een integraal pakket aan jeugdgezondheidszorg voor ieder opgroeiend kind. Denk hierbij aan bewezen en effectieve aanpak van voorzorg, geboortezorg en ouderschapsbegeleiding, maar ook aan investeringen in digitale infrastructuur voor effectief preventiebeleid.

Basispakket voor elke Nederlander
Ten tweede: stel een basispakket vast met gezondheids-bevorderende maatregelen waarop elke Nederlander kan rekenen. Dan gaat het om preventie, gezond eten, bewegen, mentale gezondheid en een gezonde leefomgeving.

Gezondheidsbescherming
Ten derde: investeer in gezondheids-bescherming, waaronder de infectieziektebestrijding. Hier is geld nodig voor de opleiding van artsen, het doen van wetenschappelijk onderzoek en het creëren van een flexibele schil van GGD’ers die ingezet kunnen worden in tijden van crisis.

Geld inzetten waarvoor het bedoeld is
Ten vierde: oormerk de bestaande en nieuwe landelijke budgetten richting de gemeenten via een doeluitkering zodat het geld ingezet wordt waar het voor bedoeld is. Zo wordt de publieke gezondheid werkelijk versterkt voor álle mensen, ongeacht de gemeente waarin ze wonen.

Met deze investeringen worden mensen gezonder, weerbaarder tegen infectieziekten en leven zij langer in goede gezondheid. Daarmee is Nederland niet alleen gezonder, maar ook beter voorbereid op een volgende gezondheidscrisis. Het spaart ook zorgkosten op de lange termijn uit.

Versterk daadwerkelijk de publieke gezondheid!

Ondanks verschraling en bezuinigingen hebben de GGD’en twee jaar lang met volle inzet hun rol aan het front van de coronabestrijding vervuld: met testen, bron- en contactonderzoek en vaccineren. De komende vervolgonderzoeken van de Onderzoeksraad zullen daar vast aandacht aan besteden. Het kan toch niet waar zijn dat de politiek straks de GGD’en bedankt voor hun inzet en hun improvisatievermogen en erop vertrouwt dat het bij de volgende pandemie wel weer goed zal komen? Daarom onze oproep aan kabinet en parlement: versterk daadwerkelijk de publieke gezondheid!