Mentale gezondheid

Depressie kun je maar beter vóór zijn, ook bij jongeren. Het is van belang dat de eerste signalen van sombere gedachten of een depressie zo vroeg mogelijk worden opgemerkt. Zoals op school, een voor jongeren belangrijke plek.

Tegenslagen en somberheid horen bij ieders leven, maar wat als de sombere gedachten de overhand nemen en leiden tot mentale en fysieke gezondheidsklachten, of zelfs een depressie? Waar kun je dan terecht en wie merkt de signalen op? Deze vragen gelden ook voor jongeren. GGD’en hebben een actieve rol als het gaat om preventie van depressie.

‘Welbevinden’ als onderdeel van de Gezonde School

Het overkoepelende programma over gezondheid en gezonde leefstijl voor scholen is de Gezonde School. Via de Gezonde School-aanpak kunnen scholen, met ondersteuning van Gezonde School-adviseurs van GGD’en en andere partners, aan de slag met onder andere het thema Welbevinden. Het gaat dan om een brede aanpak, waarbij er bijvoorbeeld tijdens lessen gesprekken zijn met jongeren over hoe het met ze gaat. Er komen vragen aan bod als: wat doe de puberteit met je? En: zijn al die lastige levensvragen en gedachten normaal, of is er meer aan de hand? Bij deze lessen wordt gebruik gemaakt van erkende lespakketten, zoals Kanjertraining, VRIENDEN of Happyles.

Daarnaast is een vroegtijdige bewustwording en signalering van depressie van belang. Hierbij spelen jongeren zelf, ouders, vrienden, leerkrachten en mentoren een belangrijke rol. Maar ook de Jeugdgezondheidszorg (JGZ), via de periodieke contacten. Aan de hand van instrumenten als ‘Jijenjegezondheid’ en ‘Gezond Leven, check het even’ en Jouwggd.nl hebben jongeren de kans met JGZ-professionals in gesprek te gaan.

Ten slotte is het belangrijk om te zorgen voor een prettige schoolomgeving en borging van gemaakte afspraken in het schoolbeleid.

Samenwerken met de wegwijzer ‘Rondom Jong’

Rondom Jong is een wegwijzer voor professionals die betrokken zijn bij depressiepreventie onder jongeren. De wegwijzer is opgezet als een bordspel. Daarmee gaan de verschillende partijen om tafel zitten: school, jeugdgezondheidszorg, GGD, (school) maatschappelijk werk, wijkteam, GGZ, huisarts en gemeente. Samen doorlopen ze op het speelbord de ‘reis’ van een jongere met depressieve klachten. Ze gaan na of alle stappen goed zijn ingericht, wie en wat nog ontbreekt en wat er beter kan.

Rondom Jong is gemaakt door GGD GHOR Nederland, het Trimbos-instituut en het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, vanuit het Meerjarenplan Depressiepreventie van het ministerie van VWS. Weten hoe de wegwijzer in de praktijk werkt? Bekijk de video van het Nuborgh College Veluvine in Nunspeet.

Maak depressie bespreekbaar. Kijk voor de overheidscampagne op Hey, het is okay.

Nog te veel aanstaande en pas bevallen moeders raken in een depressie. De zogeheten post-partumdepressie is een aandoening die met de juiste aanpak kan worden voorkomen.

Elk jaar krijgen ruim 23.000 zwangere of pas bevallen vrouwen last van de post-partumdepressie (PPD). Het is de meest voorkomende aandoening binnen deze kwetsbare groep, met verstrekkende gevolgen voor moeder, kind en gezin. GGD GHOR Nederland wil depressieklachten voorkomen, of zorgen dat ze niet verergeren. Door de klachten vroegtijdig te signaleren, kunnen we moeders aan de juiste behandeling of begeleiding helpen.

Daarom zijn we samen met Academische werkplaats Jeugd Twente, het Trimbos-instituut, KNOV en het NCJ in maart 2019 gestart met een landelijk project: Depressiepreventie aanstaande- en pas bevallen moeders. Eén van de doelen van het project is om professionals in de geboortezorgketen beter te laten samenwerken.

Ruimte voor verbetering

Deze factsheet uit september 2019 geeft feiten en cijfers over depressie en depressiepreventie bij aanstaande en pas bevallen moeders. Het geeft een beeld van waar we nu staan. Duidelijk is dat er nog veel ruimte is voor verbetering.

De GGD’en zijn verantwoordelijk voor het bevorderen van de gezondheid, welzijn en veiligheid van alle burgers. Groepen sociaal kwetsbare burgers, zoals daklozen, personen met verward gedrag en zorgmijders, vereisen extra aandacht omdat zij niet vanzelfsprekend de zorg en/of hulp krijgen die ze nodig hebben. Dit is het werkveld van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg.

GGD-professionals zetten zich in voor deze kwetsbare groepen door het actief organiseren van een vangnet voor deze burgers. De GGD is hierbij een verbindende schakel tussen de zorg- en veiligheidsketen. Schakelend tussen die gebieden kan de GGD vaak een passende oplossing vinden.

Wat GGD GHOR Nederland doet

GGD GHOR Nederland zorgt voor (blijvende) landelijke aandacht voor de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) en behartigt hierin de belangen van de GGD. De nadruk ligt hierbij op vroegtijdig signaleren en ingrijpen, en het centraal stellen van de kwetsbare burger.

Concreet zetten we ons op de volgende manieren in voor de OGGZ en personen met verward gedrag:

• We streven naar een landelijk dekkende borging van sociaal medische zorg in alle Nederlandse gemeenten.
• Wat ons betreft zou de wijk-GGD-benadering structureel onderdeel moeten zijn van de hulp aan personen met verward gedrag. Meer hierover staat in ons position paper Personen met verward gedrag (2019).
• We streven naar een wettelijke monitoringsfunctie voor personen met verward gedrag bij de GGD’en (zie position paper).
• De samenwerking tussen zorg-, welzijns- en veiligheidsinstanties kan beter als het aankomt op hulp aan personen met verward gedrag. We werken aan het verbeteren van die keten (zie position paper).
• We bepleiten een landelijk dekkend, functionerend stelsel van niet-acute meldpunten voor personen met verward gedrag.
• We stimuleren een inventarisatie en advies door GGD’en over hoe lokaal of regionaal zo’n niet-acuut meldpunt kan worden ingevoerd en ingericht.

Meldpunten niet-acute zorg