Toekomst van de Publieke Gezondheid in Nederland

De publieke gezondheid en veiligheid is van levensbelang voor onze toekomst. De 25 GGD’en willen iedere Nederlander in dezelfde mate beschermen tegen gezondheidsrisico’s.

Een investering in een sterke publieke gezondheid is een investering in de gezondheid van Nederland. Het voorkomt dat gezondheidsverschillen in Nederland toenemen. En het zorgt dat we goed voorbereid zijn op gezondheidscrises in de toekomst.

Maar investeren in voorzienbare gezondheidsrisico’s hebben we te lang nagelaten. De coronacrisis maakt het nog eens extra duidelijk: we moeten nu ook fors investeren in de basis van die publieke gezondheid. Om voorbereid te zijn op nieuwe gezondheidscrises. Maar ook om de gezondheid van mensen te beschermen en te bevorderen zodat ze langer en gezonder leven en weerbaar zijn tegen nieuwe gezondheidscrises.

De focus moet van zorg naar gezondheid. Mensen beschermen tegen gezondheidsrisico’s waar ze zelf nauwelijks invloed op hebben is dé kerntaak van de publieke gezondheid en veiligheid en daarmee van de GGD en GHOR. Om te zorgen voor meer gezonde mensen later, moeten we daar nu investeren.

Wat daarvoor nodig is en wat we daaraan doen, vindt u op deze website.

Wat vinden wij: position papers en brieven

Brieven met actie- en investeringsagenda herstel en versterking publieke gezondheid

• In een brief aan de informateur Mariëtte Hamer (25 mei 2021) staat de actie- en investeringsagenda voor vier zaken die een volgend kabinet moet oppakken en die samen optellen tot een extra investering van 600 miljoen euro.
• In de brief aan de informateurs Johan Remkes en Wouter Koolmees (25 oktober 2021) deden we een herhaalde oproep voor structureel herstel en versterking van de publieke gezondheid.
• Op 1 maart leverden wij input voor het Commissiedebat Hoofdlijnen beleid VWS voor versterking en borging publieke gezondheid in landelijk beleid.
• Op 17 maart- stuurden wij de leden van de vaste commissie voor VWS een brief voorafgaand aan het Commissiedebat Leefstijlpreventie 24 maart 2022 met een oproep op een eind te maken aan de vrijblijvendheid rondom preventie. Deze oproep deed Ton Coenen, directeur GGD GHOR Nederland, ook in zijn blog.

Position paper Gezondheidsbeschermende maatregelen
Iedere Nederlander moet kunnen rekenen op eenzelfde basispakket aan gezondheidsbeschermende maatregelen, ongeacht waar je woont. Hierover meer in ons position paper Gezondheidsbeschermende maatregelen. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

Position paper Gezondheid als uitgangspunt
Er moet meer werk gemaakt worden van preventie, zodat de ontwikkeling van alsmaar oplopende gezondheidsverschillen en -kosten eindelijk wordt gekeerd. Wettelijke verankering, een landelijke aanpak en een forse investering zodat er in elke regio een basis-preventieniveau komt. Lees hierover in de position paper gezondheid als uitgangspunt. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

Position paper informatievoorziening
Het belang van een goede en veilige informatievoorziening is voor publieke gezondheid van groot belang. Beschikken over data en het delen ervan met andere partners, is nodig om de juiste keuzes te maken, zeker in crisistijd. Lees hier de position paper Informatievoorziening. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

Position paper governance crisisorganisatie
Tijdens de coronacrisis hebben GGD’en en GHOR-bureaus een extreme opschaling laten zien en een crisisorganisatie opgetuigd. De komende tijd moet er geïnvesteerd worden in een robuuste en slagvaardige crisisorganisatie, en in versterking en het landelijk laten aansluiten van de GGD-crisisinfrastructuur hierbij. Lees hier de Position paper governance gezondheidscrisis. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

Een gedeeld pleidooi

Verwey-Jonker Instituut

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft het Verwey-Jonker Instituut gevraagd om met medewerking van GGD-GHOR Nederland, het RIVM, de VNG en het Veiligheidsberaad te komen met verbetervoorstellen voor (de governance van) de publieke gezondheid.

Initiatiefgroep Preventieakkoord

Goede zorg is nodig voor een gezond en vitaal Nederland. Maar er is meer nodig. De Initiatiefgroep Preventieakkoord heeft dit ook gemeld in een brief aan de informateur. Een krachtige uitbouw van het Nationaal Preventieakkoord van 2018 is noodzakelijk om de sociaal-economische gezondheidsverschillen in Nederland nu écht te verkleinen.

Raad Volksgezondheid en Samenleving

GGD GHOR Nederland is niet de enige die pleit voor meer investeren in gezondheid nu. Met hun rapport over gezondheidsachterstanden maakt de Raad duidelijk dat preventie over veel meer gaat dan leefstijlbeïnvloeding. Bestaansonzekerheid en stress – de belangrijkste oorzaak voor ongezondheid – vraagt dat er nu echt een omslag in denken komt.

Agenda voor de Zorg

Vijftien partijen, waaronder GGD GHOR Nederland, hebben in een brief aan de informateur  het nieuwe kabinet opgeroepen om flink te investeren in de zorg: met name in preventie, in zorgprofessionals en in digitalisering.

Een tijdlijn

15 december 2022: Tijdens het commissiedebat van het ministerie van JenV wordt het vreemdelingen- en asielbeleid besproken. Met onze brief vragen we onder andere aandacht voor de knelpunten over de medische zorg in de crisisnoodopvang. Zo signaleren we het tekort aan passende psychosociale hulp en de problemen om asielzoekerskinderen goed in beeld te krijgen en te houden bij de jeugdgezondheidzorg. We vinden het noodzakelijk samen te blijven werken aan goede zorg voor asielzoekers, nu en in de toekomst!

14 december 2022: GGD GHOR Nederland heeft in aanloop naar het commissiedebat Leefstijlpreventie (december 2022) een oproep gedaan aan bewindspersonen van het ministerie van VWS om gezondheidsverschillen te verkleinen. Hier zijn aanzienlijk meer structurele investeringen voor nodig dan tot dusver is gedaan. Met het Integraal Zorgakkoord (IZA) en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) worden positieve stappen gezet richting preventie zorg voor de publieke gezondheid van Nederland. Echter is er meer nodig om wetsbare mensen te bereiken met leefstijl interventies. Met kennis en kunde uit de praktijk, kunnen GGD’en bijdragen aan meer gezondheidswinst. Verder is het van belang om alcoholbeleid in Nederland aan te scherpen zodat alcoholverstrekking wordt beperkt op plekken waar dit wettelijk niet mag (blurring).

12 oktober 2022: Met de gezondheidsmonitors van GGD’en wordt het belang van onze leefomgeving duidelijk zichtbaar. Met deze brief benadrukt GGD GHOR Nederland dat er geen ontkomen is aan gezondheidsschade door luchtverontreiniging. Ook laten klimaatmaatregelen en ‘Health in all policies’ zich letterlijk uitbetalen in gezondheid én in zorgkosten. GGD GHOR Nederland en haar leden pleiten ervoor om snel concrete stappen te zetten om de aangescherpte WHO-advieswaarden van 2021 over te nemen. Dit kan worden overgenomen in de doelstelling van het Schone Lucht Akkoord. Tevens ook in de betreffende Europese wet- en regelgeving dat het komend jaar wordt herzien.

6 juli 2022: GGD GHOR Nederland roept het kabinet op om te investeren in de mensen van de publieke gezondheid. In de artsen, verpleegkundigen, epidemiologen, milieudeskundigen, informatietechnologen, data-analisten, strategische netwerkers, gezondheids-en omgevingsadviseurs en programmamanagers en al die andere professionals die met hun bijdrageburgers beschermen tegen gezondheidsrisico’s waar ze zelf niet of nauwelijks invloed op hebben. Zodat wij allemaal zo gezond en weerbaar mogelijk kunnen zijn. Investeer in hun duurzame inzetbaarheid, kennis en kunde. Daarbinnen is forensische geneeskunde een duidelijk voorbeeld van de noodzaak om te investeren in de arbeidsmarkt van de zorg.

5 mei 2022: Het tekort aan forensisch artsen is zó groot en schrijnend dat de 25 Directeuren Publieke Gezondheid begin mei 2022 een brandbrief hebben gestuurd aan de drie bewindspersonen. Zij gaven daarin aan dat uitstel van een besluit over het perspectief en de benodigde structurele investering niet meer haalbaar is. Dit alles heeft nog niet tot een oplossing geleid. Met deze brief beaamt GGD GHOR Nederland nogmaals de noodzakelijke structurele investering van € 20 miljoen euro. Deze is nog steeds niet gecommitteerd en de onzekerheid duurt voort.

24 maart 2022: Vijftien partijen van de Agenda voor de Zorg drongen in 2021 aan op ‘overbrugging van de versnippering van preventie’ door, in overleg met betrokken veldpartijen, preventie en de verantwoordelijkheid daarvoor duidelijker te verankeren in diverse wetgeving. GGD GHOR Nederland constateerde samen met deze partijen dat er sprake is van een forse onder investering in preventie. Er is dringende behoefte aan een brede investeringsagenda, een lange termijn preventiestrategie en structurele financiering. In brief van 24 maart 2022 benadrukt GGD GHOR Nederland de noodzaak om te investeren in de kwaliteit van de vroegste kinderjaren van kwetsbare kinderen. Dit is de beste manier is om verschillen te verkleinen en perspectief van opleiding en gezondheid te verbeteren.  Investeren in de basis, zoals in de jeugd, levert sociaaleconomisch het meeste op.

8 maart 2022: Met deze brief doet GGD GHOR Nederland een oproep om te investeren in de mensen die de publieke gezondheid bewaken, beschermen en bevorderen. Investeer in de  artsen, epidemiologen,  milieudeskundigen, informatietechnologen en al die andere professionals die we de komende jaren hard nodig zullen hebben. Investeer niet alleen met woorden maar ook met  daden  in  hun  kennis  en  kunde,  verminder werkdruk, maak het aantrekkelijk om mensen te behouden en nieuwe medewerkers aan te trekken. Er is een vierluik nodig aan eenduidige, landelijke, planmatige en beleidsmatige aanpak voor publieke gezondheid voor iederéén.

22 december 2021: reactie op het coalitieakkoord: In de plannen voor het nieuwe kabinet ziet GGD GHOR Nederland aanknopingspunten om in te zetten op meer gezondheid voor alle Nederlanders. Maar bij het voornemen de publieke gezondheid te versterken en meer in te zetten op preventie ontbreekt de uitwerking en het structurele financiële kader.

22 december 2021: Vandaag hebben GGD GHOR Nederland en ActiZ Jeugd aan het ministerie van VWS en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de ‘Toekomstagenda Publieke gezondheid voor jeugd’ aangeboden. In de toekomstagenda laten jeugdgezondheidszorgpartijen zien wat zij nodig hebben om toekomstige generaties gezond te laten opgroeien.

21 oktober: Het uitblijven van stappen richting structureel herstel van de publieke gezondheid is politiek onverantwoord. Dit schrijft GGD GHOR Nederland in een herhaalde oproep aan de informateurs.

21 september 2021: Eerste reactie van GGD GHOR Nederland op de Rijksbegroting: Het demissionaire kabinet trekt onvoldoende geld uit voor het op orde brengen en versterken van het fundament van de publieke gezondheidszorg. André Rouvoet, voorzitter GGD GHOR Nederland: “Ik vind het onbestaanbaar dat de versterking van de publieke gezondheid kennelijk niet tot de urgente zaken wordt gerekend en een broodnodige structurele investering uitblijft.”

21 juni 2021: reactie op het rapport Versterking van de Publieke Gezondheid van het Verwey-Jonker instituut: investeer fors in de publieke gezondheid. Enerzijds om beter voorbereid te zijn op toekomstige gezondheidscrises, maar vooral ook om te werken aan weerbare en gezonde Nederlanders. Het (basis)niveau van de publieke gezondheid en de GGD’en moet daarvoor worden versterkt.

6 juni 2021: GGD GHOR Nederland reageert op de voortgangsrapportage van het Nationaal preventieakkoord. Hieruit blijkt dat het Nationaal Preventie Akkoord bijdraagt aan preventie. Daarnaast is ook duidelijk dat nu doorgepakt moet worden om de doelen voor 2040 daadwerkelijk te halen.

25 mei 2021: oproep aan nieuw kabinet: 600 miljoen euro voor herstel en versterking van de publieke gezondheid. Lees hier de brief aan de informateur.

19 mei 2021: Goede zorg is nodig voor een gezond en vitaal Nederland. Maar er is meer nodig. Een krachtige uitbouw van het Nationaal Preventieakkoord van 2018 is noodzakelijk om de sociaal-economische gezondheidsverschillen in Nederland nu écht te verkleinen. Dat is de oproep aan een volgend kabinet, die de Initiatiefgroep Preventieakkoord vandaag in een brief aan de informateur heeft gestuurd.

23 april 2021: GGD GHOR Nederland en de andere zorgpartijen vertegenwoordigd in de Agenda voor de Zorg hebben een oproep gedaan aan het komende kabinet om flink te investeren in onder andere preventie. Dit deden zij in een brief aan informateur Tjeenk Willink.

1 februari 2021: André Rouvoet, voorzitter GGD GHOR Nederland, bood de visie op preventie van GGD GHOR Nederland, Van focus op ziekte naar focus op gezondheid, aan aan Staatssecretaris Paul Blokhuis.