OnderwerpenWindturbines en gezondheid

Windturbines en gezondheid

Windturbines en gezondheid

Preventie

Navigatie

Wanneer de GGD’en adviseren over windturbines is het uitgangspunt altijd: het bevorderen van een gezonde leefomgeving. Daarbij staat de afweging tussen gezondheidswinst door vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen en lokale onrust en hinder centraal. Naast hinder zijn er geen bewijzen voor een directe relatie tussen andere gezondheidseffecten en de blootstelling aan geluid van windturbines. Desondanks adviseren wij om het aantal mensen dat (ernstige) hinder ervaart door windturbines zoveel mogelijk te beperken.

Advies van de GGD’en

Het overstappen naar duurzame energiebronnen is noodzakelijk in de aanpak van klimaatverandering. Deze overstap kan positieve effecten hebben op de luchtkwaliteit. Dit is gunstig voor gezondheid, maar verschillende nieuwe energiebronnen kunnen lokaal óók een negatief effect op gezondheid hebben.

Plannen voor het plaatsen van windturbines roepen vaak vragen en soms ook onrust op bij omwonenden, zoals zorgen over mogelijke overlast van (laag frequent) geluid. Onrust en hinder worden niet alleen beïnvloed door de windturbines zelf, maar ook door media aandacht, maatschappelijke acceptatie en de procedure rondom de plaatsing van de windturbines. Daarnaast spelen persoonlijke factoren een rol, zoals geluidgevoeligheid en houding ten opzichte van windturbines. Als iemand hinder ervaart, kan dat leiden tot irritatie en onbehagen en dat belemmert mensen in hun dagelijkse doen. Langdurige hinder kan leiden tot stress gerelateerde gezondheidsklachten.

Om hinder zoveel mogelijk te voorkomen, is het belangrijk om rekening te houden met zowel akoestische als niet-akoestische factoren. Belangrijk daarbij is om in alle fasen, dus vanaf de vroege planvorming van plaatsing van windturbines, rekening te houden met deze factoren om hinder zoveel mogelijk te beperken. Voor omwonenden in het ook belangrijk dat zij in een vroeg stadium worden meegenomen. Zorg dus voor een goed participatietraject vanaf de vroege planfase. De meeste gezondheidswinst wordt behaald wanneer met verschillende aspecten tegelijk rekening wordt gehouden. Denk aan:

  • Geluidbelasting
  • Visuele factoren
  • Het betrekken van omwonenden (participatie)
  • Monitoring en beheer

Deze aspecten leggen we verder uit (zie het navigatieblok hiernaast).

Geluidbelasting

Beperk geluidbelasting door windturbines zoveel mogelijk
GGD’en adviseren om het aantal mensen dat (ernstige) hinder ervaart door windturbinegeluid zoveel mogelijk te beperken en daarbij te streven naar de WHO advieswaarde voor windturbinegeluid: reduceer de geluidbelasting op gevoelige bestemmingen door windturbines tot onder de 45 dB Lden. Gevoelige bestemmingen zijn bijvoorbeeld woningen, scholen en verpleeghuizen.

Bij zowel de wettelijke geluidsnormen voor windturbines (47 Lden, 41 Lnight) als bij de WHO advieswaarde van 45 Lden is nog altijd ernstige hinder te verwachten bij een deel van de omwonenden. Wanneer het geluid voldoet aan de  WHO advieswaarde ervaart ongeveer 10% van de omwonenden ernstige geluidshinder buitenshuis. Gezondheidskundig is het streven dat er zo min mogelijk mensen (ernstige) hinder ervaren. Wettelijk wordt een bepaalde mate van hinder wel geaccepteerd. Naast de gezondheidseffecten die aan hinder verbonden zijn, zijn er geen aanwijzingen voor andere gezondheidseffecten waarop gezondheidskundige advieswaarden kunnen worden gebaseerd. De WHO heeft geen advieswaarde kunnen afleiden voor de geluidbelasting in de nacht (Lnight) door windturbines.

De volgende maatregelen kunnen hinder door geluidbelasting verder beperken:

  • inzetten op het vergroten van de afstand tussen windturbines en gevoelige bestemmingen. Bij een grotere afstand is er een lagere geluidsbelasting op de gevel van gevoelige bestemmingen.
  • inzetten op de best beschikbare geluid reducerende technieken. Denk aan het veranderen van de bladvorm en/of het aanbrengen van structuren op de rotorbladen. Denk ook aan maatregelen als het verminderen van het toerental. Wanneer bij de inrichting aan de norm wordt voldaan kunnen deze maatregelen worden ingezet om hinder verder te beperken.
  • piekbelasting van geluid tegengaan. Verken mogelijkheden om piekbelasting van geluid te verminderen bijvoorbeeld door bij bepaalde weersomstandigheden de geluidproductie te verlagen door ander gebruik of stilstand.
  • cumulatie (stapeling) van omgevingsgeluiden vermijden. Cumulatie kan bijvoorbeeld optreden als windturbines worden geplaatst naast een (drukke) weg of industrie.

Beperk nachtelijke geluidbelasting zoveel mogelijk
Windturbines kunnen ’s nachts juist beter hoorbaar zijn dan overdag. Dit komt doordat overig omgevingsgeluid, bijvoorbeeld van wegen of vliegverkeer, vaak afneemt en het kenmerkende windturbinegeluid minder gemaskeerd wordt. Hierdoor kan hetzelfde geluidsniveau duidelijker gehoord worden en soms als hinderlijker worden ervaren. Er is geen bewijs voor een direct verband tussen slaapverstoring en het niveau van windturbinegeluid. Een indirect verband tussen hinder door windturbines en slaapverstoring is op basis van de beschikbare onderzoeken wel aannemelijk.

De volgende maatregelen kunnen geluidshinder in de nacht beperken:

  • windturbines (een deel van de tijd) uitzetten.
  • het toerental ‘s nachts verlagen.

Visuele factoren

Verschillende visuele factoren zoals (slag)schaduw en verstorende zichtbaarheid kunnen hinder beïnvloeden. Maatregelen om dit te beperken zijn:

  • Beperk zoveel mogelijk slagschaduw op gevoelige bestemmingen. Pas de wettelijke voorschriften toe en ga in overleg met omwonenden.
  • Zichtbaarheid van windturbines kan bijdragen aan ervaren van hinder. Dus:
    • Zorg voor een goede landschappelijke inpassing. Er zijn vele visies over inpassing in het landschap. Zet in op goede communicatie met omwonenden en participatie (zie hieronder). Houd bij de situering van een windpark rekening met het feit dat mensen die zicht hebben op de windturbine(s) eerder en meer hinder kunnen ervaren.
    • Zet in op meer visuele rust door windturbines synchroon te laten lopen. Dit kan ook een positief effect hebben op hinder doordat waarschuwingslichten bovenop de turbines dan ook een minder onrustige aanblik geven.

Het betrekken van omwonenden (participatie)

Een goed participatietraject kan een gunstige invloed hebben op de ervaren hinder door windturbines. Omwonenden kunnen al hinder van een windpark ervaren in de planfase. Het is daarom belangrijk om hen vanaf de beginfase te betrekken en inspraak te geven. Zo kan hinder tijdig in kaart worden gebracht en waar mogelijk worden verminderd.

Het is daarbij belangrijk om met omwonenden te overleggen over het soort, aantal en de plaats van de windturbines. Neem daarbij het te verwachten extra geluid door de windturbines op de omgeving mee en de mogelijke effecten daarvan. Bespreek ook welke maatregelen getroffen worden om eventueel optredende hinder te beperken.

Daarnaast is het bekend dat mensen die voordeel hebben van de windturbines minder hinder ervaren dan mensen die dat voordeel niet hebben. Om hinder te beperken kan het daarom zinvol zijn om mogelijkheden voor lokaal eigendom en (financiële) compensatie voor omwonenden te verkennen.

Monitoring en beheer

GGD’en adviseren om tijdens de ontwikkelingsfase en tijdens de exploitatiefase in overleg te gaan met omwonenden om zo mogelijke problemen tijdig te signaleren en aan te pakken. Zet daarbij ook in op een klachtensysteem, waaruit bijzondere hinderlijke situaties snel in beeld komen. Daardoor kan tijdig worden gezocht naar mogelijke maatregelen om de hinder te beperken (bijvoorbeeld het beperken van het rotortoerental of stilstand-voorziening in specifieke situaties).

Meer lezen

Gerelateerde artikelen

Meer nieuws