Werken aan een kansrijke start door gehoor- en hielprikscreening

In december 2021 verscheen het monitoringsrapport van TNO over de resultaten van de neonatale screeningen in 2020*. We spraken met Elise Klarenbeek, coördinator neonatale screeningen en beleidsmedewerker JGZ bij GGD regio Utrecht, en vroegen haar waarom de gehoor- en hielprikscreening zo belangrijk zijn.

Gehoorscreening en hielprik

Rond de vierde dag na de geboorte wordt er een hielprik- en gehoorscreening gedaan bij zo’n 99% van de pasgeboren baby’s. Met de gehoorscreening wordt getest of kinderen voldoende horen om te gaan leren praten. Elise Klarenbeek legt uit waarom dat al zo jong gebeurt: “De basis van de spraakontwikkeling ligt in het eerste half jaar. Om goed te leren spreken, moet je allereerst goed kunnen horen. Door vroegtijdig gehoorproblemen op te lossen, voorkomen we een sociaal isolement en mentale achterstand. Want dat gebeurt er als je niet hoort wat er om je heen gezegd wordt.”

Ook neemt de screener een beetje bloed af met de hielprik. Zo wordt het kind gecontroleerd op 25 ziekten. “Op deze manier sporen we preventief gezondheidsstoornissen op. Dus als de ziekte nog (nauwelijks) de gezondheid aangetast heeft. Het zijn voornamelijk ziekten die we niet kunnen genezen. Maar als we ze snel opsporen en behandelen met bijvoorbeeld een dieet of medicatie, is de gezondheidswinst zo groot mogelijk. Een voorbeeld van zo’n ziekte is taaislijmziekte of Cystic Fybrosis. Door snel ingrijpen worden bacteriën bestreden en daardoor ook (long)ontstekingen of darmproblemen (daar zitten namelijk ook slijmvliezen).”

Preventie, vroegtijdige opsporing en goede voorlichting

Op de vraag waarom ze dit werk doet antwoordt Elise: “Van huis uit ben ik jeugdverpleegkundige. Ik geloof in preventie en vroegtijdige opsporing van gezondheidsstoornissen. In combinatie met een goede voorlichting, zorgt dit ervoor dat kinderen gezond kunnen opgroeien. Onze gezondheidszorg kost veel geld. Een heleboel interventies zijn niet nodig als je ze had kunnen voorkomen. We kunnen beter gezondheidszorg geven aan items die echt nodig zijn. Bijvoorbeeld het voorkomen van overgewicht, daar kun je het al voor de geboorte over hebben. Bij de GGD kun je het verschil maken en zorgen dat de gezondheidszorg minder breed hoeft te worden ingezet. Dat geldt voor zowel de fysieke als mentale gezondheid.

Laatst had ik nog een moment, waardoor ik dacht ‘Daar doe ik het voor!’. Er was een kind dat negen maanden geleden op twee oren onvoldoende scoorde tijdens de gehoorscreening. De uitslag van een onvoldoende gehoorscreening wordt meteen teruggekoppeld aan de ouders. Nadat het kind op het audiologisch centrum was geweest en ik nabelde voor de voortgang, kreeg ik de ouders niet meer te pakken. Onlangs sms’te de moeder me dat hun kind was doorverwezen naar een audiologisch centrum en nu twee hoortoestellen had. Ze waren in de tussentijd verhuisd en de moeder had mijn visitekaartje weer gevonden. En ze wilde toch nog even sms’en dat ze heel erg blij was met de begeleiding! Ik wist nog precies welk gezin het was.”

* Tijdens de Coronaperiode was de neonatale gehoorscreening (NGS) stopgezet met als doel het huisbezoek zo kort mogelijk te houden. De hielprikscreening ging wel door. Het stopzetten van de NGS had tot gevolg dat er een inhaalslag moest worden gedaan in 2020. Daarna is besloten de NGS niet nogmaals stop te zetten.