Oproep aan de politiek: Maak nu een einde aan de vrijblijvendheid rondom preventie

Vorige week las ik op de website van het CBS het nieuws: “overgewicht, roken en alcoholgebruik nauwelijks gedaald sinds 2018”. Er stond in, dat in 2021 de helft van de volwassenen overgewicht had. Nog vers in mijn geheugen lag het feit dat mensen met overgewicht vaker met corona op de IC terecht kwamen of zelfs een groter risico liepen om te overlijden. Hoe veel duidelijker wil je de link tussen preventie en gezondheid nog hebben?

Het tweede dat me opviel, was dat deze mate van overgewicht even hoog is als in 2018, bij de start van het Nationaal Preventieakkoord. En ik zal het maar meteen duidelijk zeggen: de inspanningen en doelen van het preventieakkoord staan als een paal boven water. Maar de uitvoering is simpelweg te vrijblijvend gebleken. Er zijn goede maatregelen om overgewicht, roken en alcoholmisbruik terug te dringen. Maar niet iedereen in Nederland kan hiervan gebruik maken.

Hoe komt dat?

En hoe komt dat? Preventie is vrijblijvend geregeld. Iedereen is voor preventie, maar wie is er ook echt ‘van’? Een project hier en een project daar, met incidentele financiering, afhankelijk van hoeveel geld ervoor overblijft en wie het er nog bij kan pakken. Maar elk kind, elke inwoner van Nederland heeft het recht op een basis voor een gezond leven. Toch hebben zij geen gelijke toegang tot benodigde preventieve zorg en ondersteuning. De gezondheidsverschillen zijn enorm en verschillen per wijk, per opleidingsniveau, per inkomen. De toegang tot gezondheidsprogramma’s varieert sterk voor mensen uit verschillende gemeentes. Dit kan en moet anders. Gezondheid van mensen is niet vrijblijvend.

Hoopvol

Ik was de laatste maanden hoopvol. Preventie werd steeds meer genoemd als oplossing voor verschillende maatschappelijke problemen. De laatste maanden hebben allerlei partijen (WRR, Verwey Jonker, VNG, 15 partijen van Agenda voor de zorg, landelijke initiatiefgroep Preventieakkoord en SER, ) opgeroepen tot meer en structurele inzet van preventie en verankering van de doelen en verantwoordelijkheden in de wet. Donderdag is het lang uitgestelde Kamerdebat over leefstijlpreventie en in de brief van de staatssecretaris staan de langetermijndoelen van de preventieakkoorden nog steeds centraal.

Einde aan vrijblijvendheid ontbreekt

Maar … wat ontbreekt is het einde aan de versnippering en de vrijblijvendheid. De staatssecretaris heeft geen aanzet gegeven tot de cruciale wettelijke verankering van gezondheidsbevordering, de duurzame financiering en de doorlopende monitoring. Ondanks de aanbeveling hiertoe van zijn voorganger, ondanks de oproepen van talrijke partijen, ondanks de motie die hierover eerder is aangenomen en ondanks de lessen die we hebben geleerd uit de coronapandemie over de noodzaak van investeren in de weerbaarheid van de toekomstige generaties tegen nieuwe gezondheidscrises.

Oproep

Daarom deze oproep. Preventie is een kostbaar maar kwetsbaar goed. Het is nodig dat in elke regio, iedere inwoner, recht heeft op voldoende, kwalitatief goede gezondheidsbevorderende en gezondheidsbeschermende maatregelen. Kwetsbare mensen horen hierbij extra aandacht te krijgen.  En dat moet wettelijk goed geregeld en ondersteund worden en vergt een serieuze financiële investering: de tijd van vrijblijvendheid is definitief voorbij. We weten ook hoe lang wetgeving kan duren. Er is geen tijd te verliezen.

Lees ook onze brief aan de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport.