Grote gezondheidsverschillen tussen groepen jongeren

De meeste middelbare scholieren voelen zich gezond. Meer dan 8 op de 10 (83%) ervaart hun gezondheid als (zeer) goed. Dat bleek uit de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021, die werd uitgevoerd onder tweede- en vierdeklassers. Verdiepend onderzoek, waarbij dezelfde leerlingen werden ingedeeld in vijf gezondheidsgroepen, laat nu zien dat er grote gezondheidsverschillen zijn tussen jongeren. Deze uitkomsten helpen om met preventie nog gerichter de gezondheid van jongeren te verbeteren. Bekijk hier het rapport. 

Vooral jongeren die gepest worden of jongeren die zich anders voelen dan een jongen of meisje, hebben vaker een minder goede gezondheid. Dat uit zich vooral in een minder goede mentale gezondheid en een ongezondere leefstijl. Aan de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 namen ruim 166.000 leerlingen deel.

Gezondheidsgroepen
Wanneer naar maten van gezondheid wordt gekeken, gebeurt dit vaak per maat apart. Bijvoorbeeld alleen naar middelengebruik, of alleen naar mentale gezondheid. Wanneer je wilt weten welke groepen de meeste aandacht nodig hebben, is het ook nuttig om te kijken naar het samenspel van deze gezondheidsmaten. Op basis van uitkomsten van de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 op het gebied van de ervaren, de mentale en de fysieke gezondheid, leefstijl en mentale factoren en stress, zijn jongeren ingedeeld in vijf gezondheidsgroepen.

Een ruime meerderheid van de jongeren (59%) behoort tot een van de twee gezondheidsgroepen met (zeer) gunstige gezondheidsuitkomsten. Hieronder verstaan we dat ze een goede gezondheid hebben, een gezonde leefstijl en weinig factoren die kunnen bijdragen aan mentale ongezondheid. Van deze twee groepen jongeren ervaart 95% of meer de eigen gezondheid als (zeer) goed. Vier op de tien (41%) jongeren behoort tot een van de drie gezondheidsgroepen met relatief ongunstige gezondheidsuitkomsten. Dat van alle jongeren 83% hun gezondheid als (zeer) goed ervaart en maar 59% bij een van de twee gezondste gezondheidsgroepen hoort, illustreert dat jongeren die zich gezond vóelen, niet per definitie op alle gezondheidsuitkomsten gunstig scoren.

Voor bijna één op de tien (9%) jongeren zijn de gezondheidsuitkomsten zelfs zeer ongunstig. In deze laatste groep ervaart slechts 33% de eigen gezondheid als (zeer) goed. Ook gaat het op andere vlakken niet goed met deze groep. Van hen noemt 8% zich gelukkig, was 91% eenzaam in de laatste 4 weken en rookt 13% wekelijks (tegen 4% gemiddeld).

Voorspellende factoren
Uit de analyse bleek dat bepaalde achtergrondkenmerken of onderliggende factoren voorspellend zijn voor de indeling in gezondheidsgroepen. Een belangrijke voorspeller was gender. Meisjes en jongeren met gender ‘anders dan jongen of meisje’ zaten relatief vaak in de ongunstige gezondheidsgroepen, net als jongeren in leerjaar 4. Andere belangrijke voorspellers zijn gepest worden, extra hulp nodig hebben gehad tijdens corona, thuis moeite met rondkomen ervaren, niet bij iemand terecht kunnen bij problemen of als je ergens mee zit, jonge mantelzorger zijn, de fysieke leefomgeving tijdens de lockdowns, en scheiding van ouders meemaken.

Belang van preventie
Het is belangrijk de gezondheid van alle jongeren te bevorderen, met extra oog voor de jongeren met (relatief) ongunstige gezondheidsuitkomsten. Door preventief voorspellers van ongunstige gezondheidsgroepen aan te pakken, kan de gezondheid van grote groepen jongeren verbeterd worden. Waar preventie niet volstaat, dient extra ondersteuning en zorg beschikbaar te zijn, met name voor jongeren in de groep met zeer ongunstige gezondheidsuitkomsten.

Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021
Tijdens de coronaperiode is met de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 onderzocht hoe het is gesteld met de gezondheid, de leefstijl en het welzijn van middelbare scholieren in Nederland. Meer dan 166.000 jongeren uit de tweede en vierde klas van het reguliere voortgezet onderwijs vulden hiervoor in het najaar van 2021 een online vragenlijst in. De Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 was een extra meting van de reguliere Gezondheidsmonitor Jeugd die elke vier jaar wordt uitgevoerd. De volgende meting vindt in het najaar van 2023 plaats. De resultaten volgen medio 2024.

Het onderzoek werd uitgevoerd als onderdeel van het Gezondheidsonderzoek COVID-19 door het Netwerk Gezondheidsonderzoek bij Rampen (de GGD’en, GGD GHOR Nederland, het RIVM, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum). ZonMw is opdrachtgever namens het ministerie van VWS.