Grote gezondheidsverschillen tussen groepen jongvolwassenen

Een groot deel van de jongvolwassenen voelt zich niet gezond en zit niet lekker in hun vel. Dat bleek eerder al uit de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022, een online vragenlijstonderzoek onder Nederlandse jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar. Verdiepend onderzoek, waarbij deze jongvolwassenen zijn ingedeeld in vijf gezondheidsgroepen, laat nu zien dat er grote gezondheidsverschillen zijn tussen groepen jongvolwassenen. Deze uitkomsten laten zien welke groepen extra aandacht nodig hebben en helpen om gerichter de gezondheid van jongvolwassenen te verbeteren.

Vrouwen, jongvolwassenen met een gender anders dan man of vrouw, en jongvolwassenen met een minder sterk sociaal netwerk hebben vaker een minder goede gezondheid. Dit uit zich vooral in een minder goede mentale gezondheid.

Gezondheidsgroepen

Wanneer naar gezondheid wordt gekeken, gebeurt dit vaak per maat apart. Bijvoorbeeld alleen naar middelengebruik of alleen naar een maat van mentale gezondheid. Het is waardevol om ook naar gezondheid in bredere zin te kijken. Dit kan inzicht geven in welke groepen de meeste aandacht nodig hebben en waarop ingezet kan worden om gezondheid te bevorderen. Jongvolwassenen werden in dit verdiepende onderzoek ingedeeld in vijf gezondheidsgroepen op basis van de uitkomsten op ervaren, mentale en lichamelijke gezondheid en leefgewoonten.

Een meerderheid van de deelnemende jongvolwassenen (60%) behoort tot een van de drie gezondheidsgroepen met relatief (zeer) gunstige gezondheidsuitkomsten. Zij hebben over het algemeen een goede gezondheid ten opzichte van de totale groep. Van deze drie groepen ervaart 76% of meer de eigen gezondheid als (zeer) goed. Van de totale groep jongvolwassenen ervaart 64% een goede gezondheid.

Drie op de tien (29%) jongvolwassenen behoort tot een gezondheidsgroep met relatief ongunstige gezondheidsuitkomsten en 11% tot een groep met zeer ongunstige gezondheidsuitkomsten. In deze laatste groep ervaart slechts 13% een goede gezondheid en ook op andere vlakken gaat het niet goed met deze groep. Zo zijn drie op de vier van deze jongvolwassenen sterk eenzaam, een kwart rookt dagelijks en slechts 7% is tevreden over hun eigen leven.

Voor de Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 (middelbare scholieren in klas 2 en 4) is vergelijkbaar verdiepend onderzoek uitgevoerd. Ook daaruit bleek dat er tussen groepen jongeren grote gezondheidsverschillen waren.

Voorspellende factoren

Uit het onderzoek blijkt dat bepaalde factoren die gezondheid kunnen beïnvloeden voorspellend zijn voor de indeling in gezondheidsgroepen, oftewel voor het hebben van een bepaald gezondheidsprofiel. Vrouwen en jongvolwassenen met een gender anders dan man of vrouw zitten relatief vaak in een ongunstige gezondheidsgroep, net als jongvolwassenen die zich identificeren als LHBTQIA+. Andere belangrijke voorspellers voor een minder gunstig gezondheidsprofiel zijn onder andere gerelateerd aan een minder sterk sociaal netwerk, impact van de coronaperiode, mishandeling, geen betaalde baan hebben of opleiding volgen, en de financiële situatie. Deze factoren laten zien welke groepen extra aandacht behoeven en waarop kan worden ingezet om gezondheid in brede zin te verbeteren.

Belang van preventie

Jongvolwassenen bevinden zich in een fase van hun leven met veel veranderingen en uitdagingen. Het is daarom belangrijk om de gezondheid van alle jongvolwassenen te bevorderen. Daarnaast is specifieke aandacht nodig voor jongvolwassenen met minder gunstige gezondheidsuitkomsten, zoals vrouwen en jongvolwassenen met een gender anders dan man of vrouw. Hierbij kan worden ingespeeld op de factoren die samenhangen met indeling in een relatief ongunstige gezondheidsgroep, zoals door het versterken van een sociaal netwerk. Waar preventie niet volstaat, dient extra ondersteuning en zorg beschikbaar te zijn, met name voor jongvolwassenen in de groep met zeer ongunstige gezondheidsuitkomsten.

Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022

In de nasleep van de coronaperiode is met de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022 onderzocht hoe het is gesteld met de gezondheid, de leefstijl en het welzijn van jongvolwassenen in Nederland. Bijna 70.000 jongvolwassenen vulden hiervoor in het voorjaar en de zomer van 2022 een online vragenlijst in. Zij zijn geworven via een online en in mindere mate via een offline campagne. Het is mogelijk dat degenen met een slechtere mentale gezondheid vaker hebben meegedaan, waardoor de resultaten een negatiever beeld van de werkelijkheid schetsen. Op dit moment, voorjaar en zomer 2024, wordt een nieuwe meting uitgevoerd. De resultaten daarvan zijn begin 2025 bekend. Meer informatie over de monitor vindt u op www.monitorgezondheid.nl.

Het onderzoek werd uitgevoerd als onderdeel van het Gezondheidsonderzoek COVID-19 door het Netwerk Gezondheidsonderzoek bij Rampen (Netwerk GOR). Dit netwerk bestaat uit het RIVM, lokale GGD’en, GGD GHOR Nederland, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum. De inzichten helpen beleidsmakers bij het nemen van effectieve maatregelen bij deze en volgende, soortgelijke crises. ZonMw is namens het ministerie van VWS opdrachtgever van deze monitor.

Download

(On)gezonde start van volwassen leven: inzicht in gezondheidsverschillen van jongvolwassenen in de nasleep van de coronapandemie