Gezamenlijke oproep: zet in op gezonde en ambitieuze Europese luchtkwaliteitsnormen

Op korte termijn besluiten de lidstaten van de Europese Unie over de herziening van de Richtlijn Luchtkwaliteit en Schonere Lucht voor Europa (RICHTLIJN 2008/50/EG). IRAS/Universiteit Utrecht, KWF, ISEE Europe, Longfonds en GGD GHOR Nederland hebben de handen ineengeslagen en roepen de Nederlandse overheid op zich hard te maken voor gezonde luchtnormen. We vragen om een zo snel mogelijke invoering van richtlijnen die overeenstemmen met de meest recente advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ook vragen wij qua termijn aan te sluiten bij de ambitie van het Europees Parlement en deze uiterlijk in 2035 van kracht te laten worden. 

Veel gezondheidswinst te behalen
Belangrijke gezondheidswinst is te behalen door verdere verbetering van de luchtkwaliteit. Op dit moment zijn er in Europa jaarlijks nog zeker 400.000 vroegtijdige sterfgevallen, doordat de vervuilingsconcentraties hoger zijn dan wat de WHO aanvaardbaar acht (nieuwsbericht sept 2023). Ook worden veel gevallen van astma bij kinderen en longkanker bij volwassenen door luchtverontreiniging veroorzaakt. Dit geldt ook voor een reeks van andere ziekten en aandoeningen.

Berekeningen van het EU DG Milieu laten zien dat de kosten van het nemen van vergaande maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit lager zijn dan de gezondheidswinst die door deze maatregelen kan worden bereikt (EU 2022). Zeer recent internationaal onderzoek, geleid door de Universiteit van Utrecht, heeft laten zien dat zelfs bij concentraties onder de WHO-advieswaarden nog belangrijke effecten op de gezondheid kunnen optreden (HEI 2021).

Nederland produceert veel luchtverontreiniging
Nederland is een klein en dichtbevolkt land, dat relatief veel luchtverontreiniging produceert. Wij importeren luchtverontreiniging vanuit onze buurlanden, maar wij exporteren nog meer. Alleen door een krachtig Europees beleid kan de situatie niet alleen in ons land, maar ook elders in Europa verbeteren. Bijzonder in Nederland is ook de zeer hoge uitstoot van stikstof in de vorm van ammoniak. De ecologische effecten hiervan staan de laatste jaren sterk in de belangstelling, maar ammoniak draagt in belangrijke mate ook bij aan de vorming van fijnstof (in de vorm van ammoniumnitraten en -sulfaten), dat schadelijk is voor de volksgezondheid.

Versterk het Schone Lucht Akkoord
Het Schone Lucht Akkoord (SLA) dat in 2020 is gesloten tussen het Rijk, Provincies en het overgrote deel van de grote gemeentes in ons land, wil toewerken naar een luchtkwaliteit die in 2030 aan de WHO-advieswaarden van 2005 voldoet. Ook binnen het SLA past het streven naar de WHO-advieswaarden van 2021. Daarbij is het van groot belang dat dat streven wordt gedragen door Europees beleid.

Draag bij aan aanpak klimaatverandering
Het terugdringen van luchtverontreiniging is ook sterk van belang vanuit het oogpunt van mondiale klimaatverandering. Veel maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren komen neer op het beperken van het gebruik van fossiele (en ook biomassa) brandstoffen. Hiervan is ook een aanmerkelijke klimaatwinst te verwachten. Een integrale benadering van klimaat- en gezondheidsbeleid is essentieel.