Reactie AD-artikel: ‘Onvolledig beeld zonder context van de situatie’

‘Je kunt niet uitgebreid evalueren als je aan het blussen bent’

Als landelijke koepelorganisatie van de GGD’en willen we hierbij reageren op het artikel dat vandaag (zaterdag) is gepubliceerd in het AD en onze standpunten toelichten.

We hebben eerder besloten niet aan deze publicatie mee te werken omdat het om een evaluatie gaat. Wij hebben tegen alle media gezegd (en zeggen nog steeds) dat we niet aan evaluaties kunnen bijdragen zolang we nog volop in een crisissituatie werken. Het is niet zo dat we niet transparant willen zijn, maar we moeten keuzes maken. Niemand vraagt van de brandweer om hun werk te evalueren terwijl de brand om zich heen grijpt en ze nog volop aan het blussen zijn.

Meer dan een jaar lang, dag in dag uit, zijn we bezig om met tienduizenden medewerkers voor en namens de GGD’en de coronapandemie te bestrijden. Daar ligt op dit moment onze prioriteit. Zodra de pandemie is bezworen, komt er ongetwijfeld een grondige evaluatie. Tegen die tijd willen wij er zeker aan meewerken en over communiceren.

Over de bestuurlijke context en bezuinigingen

Het artikel schetst de geschiedenis van de bestuurlijke omgeving waarin de GGD’en al jaren opereren. Als gemeentelijke diensten beschermen, bewaken en bevorderen de GGD’en de gezondheid van de inwoners van Nederland. We herkennen het verhaal over de complexe bestuurlijke context waarin wij zitten en de enorme bezuinigingen op de GGD’en die vele jaren achtereen hebben plaatsgevonden.

“Door de jaren heen is er op verschillende niveaus inhoudelijk en budgettair behoorlijk gesneden in de publieke gezondheidszorg. Dat is de bestuurlijke en financiële realiteit,” aldus André Rouvoet, voorzitter van GGD GHOR Nederland. “GGD GHOR Nederland vindt dan ook dat er fors structureel moet worden geïnvesteerd in de publieke gezondheid. Voor nu, voor de gezondheidseffecten na de crisis en voor gezonde generaties in de toekomst. We investeren in onderwijs, we bouwen dijken om het water tegen te houden, maar investeren niet in de publieke gezondheid.”

Over de werkwijze van de GGD’en

In het artikel wordt door veelal anonieme bronnen een beeld geschetst over werkwijzen waarin we ons nadrukkelijk niet herkennen en dat volledig voorbij gaat aan de kwaliteit en de inzet van onze mensen. “We zijn sinds maart vorig jaar met een niet eerder in ons land getoonde operatie bezig en de 25 GGD’en werken aan het front in de strijd tegen het virus. Al zeggen we het zelf: dit is een ongekende prestatie voor een organisatie die eigenlijk niet is ingericht voor een pandemie. Al onze mensen werken met veel gedrevenheid en professionaliteit aan de pandemiebestrijding”, zegt Rouvoet.

In het artikel staan voorbeelden die zouden zijn voorgevallen bij onder meer de uitvoering van het bron- en contactonderzoek (BCO). Rouvoet: “Deze voorbeelden verbijsteren ons. De suggestie wordt gewekt dat er onderscheid wordt gemaakt naar achtergrond van mensen. We werken aan de publieke gezondheid van en voor álle inwoners van Nederland. Zo werken we ook met tolken om moeilijk bereikbare groepen te informeren.”

Over het bron- en contactonderzoek

In het artikel worden situaties beschreven zonder context en hierdoor ontstaat een onvolledig beeld. Helaas kunnen incidenten voorkomen, maar wij zien een ander totaalbeeld. Zo zijn er vele andere verhalen te vertellen waardoor er een veel genuanceerder beeld ontstaat.

Onze BCO’ers en artsen infectieziektebestrijding (IZB-artsen) laten zich leiden door de inhoud. De afwegingen die zij maken zijn voor de infectieziektebestrijding en de publieke gezondheid. Het laatste half jaar is het BCO verder geprofessionaliseerd. Er is nu sprake van een structurele coördinatie, goede afstemming en een uniforme werkwijze. De capaciteit is op orde en medewerkers worden goed opgeleid en begeleid. Hiervoor zijn diverse opleidingstrajecten ontwikkeld. Ook is er continue monitoring om de kwaliteit verder te verbeteren.

We hebben duizenden medewerkers die iedere dag met professionaliteit afspraken maken en mensen testen en vaccineren. In onze ogen zijn bepaalde onvolkomenheden juist gecompenseerd door hun toegewijde inzet. De betrokkenheid en flexibiliteit van onze GGD’ers hebben ervoor gezorgd dat dingen die beleidsmatig nog niet op orde waren in de praktijk in vergaande mate wél zijn gerealiseerd. “We hebben tijdens deze pandemie meer dan een miljoen BCO’s uitgevoerd. De BCO-organisatie is op dit moment een goed opererende dienst. Een prestatie, want vergeet niet: we waren volstrekt niet ingericht voor de huidige schaal”, zegt voorzitter Rouvoet.

Over ons werk

Op dit moment hebben de 25 GGD’en – naast hun reguliere taken en werkzaamheden op het brede terrein van de publieke gezondheid – meer dan 10 miljoen testafnames gedaan, meer dan 2 miljoen vaccinaties gezet en zo’n 1,2 miljoen BCO’s uitgevoerd. Ook zijn er 100 vaccinatielocaties (opschalend naar 150) en 245 testlocaties in werking. Over een maand hebben de GGD’en de capaciteit om wekelijks circa 1,5 miljoen prikken te zetten.

Rouvoet: “We zijn met duizenden GGD-medewerkers, van callcenter-medewerker tot IZB-arts, met een buitengewoon grote operatie bezig. Het blijft een kwestie van snel schakelen, flexibiliteit tonen en pionieren. We evalueren en verbeteren daar waar het moet en focussen ons vooral op het werk dat nu moet worden gedaan. Dat is de pandemie bestrijden, zodat de maatschappij stap voor stap weer open kan. En dat alles náást de gewone werkzaamheden op het brede terrein van de publieke gezondheid. Kortom: ondanks de bezuinigingen een mega-prestatie.”