Snel verbod op PFAS noodzakelijk voor publieke gezondheid

De afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden dat we allemaal PFAS binnen krijgen. In 2021 en 2023 bracht het RIVM onderzoeken naar buiten met als boodschap dat Nederlanders via voeding en drinkwater te veel PFAS binnen krijgen. Het RIVM-onderzoek naar PFAS in bloedmonsters bevestigt dit beeld, in 2016-2017 was bij vrijwel iedereen de hoeveelheid PFAS hoger dan de gezondheidskundige grenswaarde. Deze resultaten bevestigen de noodzaak om PFAS bij de bron aan te pakken en verspreiding naar de leefomgeving te beperken.

Dat mensen meer PFAS in hun bloed hebben dan de gezondheidskundige grenswaarde, wil niet zeggen dat mensen daar iets van merken of dat ze daar ziek van worden. Het betekent wel dat PFAS effect kan hebben in het lichaam. We weten bijvoorbeeld dat PFAS effect kunnen hebben op het immuunsysteem of bijvoorbeeld kunnen zorgen voor een hoger cholesterol. Of iemand iets merkt van PFAS in het lichaam, is afhankelijk van de hoeveelheid PFAS, de duur van de blootstelling en iemands persoonlijke gezondheidssituatie.

Het RIVM keek naar 28 verschillende PFAS in bijna 1.500 bloedmonsters uit 2016-2017. Dit geeft een goed beeld van de situatie in Nederland. In bijna alle bloedmonsters zijn minimaal zeven verschillende PFAS gevonden (PFOA, PFNA, PFDA, PFUnDA, PFHxS, PFHpS en PFOS). Bij inwoners uit de regio Dordrecht werd met name meer PFOA gevonden dan gemiddeld in Nederland. Rond de Westerschelde was met name de hoeveelheid PFOS hoger.

PFAS in het lichaam

De resultaten van het bloedonderzoek zijn in lijn met wat we al wisten; het RIVM berekende in 2023 dat mensen in Nederland uit voedsel en drinkwater te veel PFAS binnenkrijgen. We weten dat PFAS heel moeilijk afbreken in het milieu en dat deze stoffen maar langzaam uit het lichaam verdwijnen. Deze stoffen komen in heel Nederland voor. Om de hoeveelheid PFAS op termijn onder de gezondheidskundige grenswaarde te laten komen, is het hard nodig dat mensen minder PFAS binnenkrijgen.

Snel verbod nodig

Om de blootstelling van mensen aan PFAS omlaag te krijgen, is het essentieel dat bedrijven en de overheid snel meer maatregelen nemen die de verspreiding van PFAS aanpakken. In 2008 is de stof PFOS verboden en sinds 2020 ook de stof PFOA. Om vervanging van de ene PFAS met een andere te voorkomen, heeft Nederland samen met andere landen een voorstel gedaan voor een Europees verbod op alle PFAS. Dit voorstel ligt nu ter beoordeling bij Europese wetenschappelijke commissies. Het is zaak dat bij zoveel mogelijk toepassingen van PFAS een veilig alternatief wordt gekozen. Er wordt gekeken naar essentiële toepassingen van PFAS die buiten het verbod blijven. Daarbij moet er streng op toegezien worden dat toepassingen van PFAS niet te makkelijk als essentieel worden verklaard.

Meer informatie

• Eerste landelijke onderzoek naar PFAS in bloed
• GGD Leefomgeving over PFAS