GGD’en monitoren al jaren de kwaliteit van hun werk. Dit gebeurt door middel van de Benchmark voor GGD’en. Sinds 2012 wordt een Benchmark opgesteld op basis van een aantal indicatoren. Vanaf 2018 zijn de resultaten openbaar. De Benchmark verschijnt om de twee jaar.
De organisatie van de publieke gezondheidszorg is in Nederland geregeld via de Wet publieke gezondheid (Wpg). De Rijksoverheid, specifiek de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), is de eerstverantwoordelijke voor een goed functionerende infrastructuur voor publieke gezondheid.
Het ministerie van VWS heeft vier taken als pijler benoemd voor de publieke gezondheid:
1 Monitoring, signalering, advisering
2 Gezondheidsbescherming
3 Crisisbeheersing
4 Toezicht
Daarnaast is in de Wpg bepaald dat gemeenten ook Jeugdgezondheidszorg moeten aanbieden. Deze taak hebben de meeste gemeenten belegd bij de GGD.
De gemeente is verantwoordelijk voor de publieke gezondheid van haar inwoners. GGD’en zijn gemeenschappelijke regelingen en worden bestuurd door de wethouders van deelnemende gemeenten.
Er zijn in totaal 25 GGD’en in Nederland; een landelijk dekkend netwerk. De Wpg schrijft voor welke taken de gemeenten aan de GGD moeten toewijzen. Deze taken worden landelijk uniform uitgevoerd. Dat pakket is verbonden met andere taken die de GGD’en van oudsher verrichten. Zo zijn het ministerie van VWS en de gemeenten samen verantwoordelijk voor de publieke gezondheid.
De taken die de GGD’en voor gemeenten in hun regio’s uitvoeren – collectief en/of op basis van maatwerk – zijn breed en voortdurend in ontwikkeling. Naast de basistaken, kunnen de taken die de GGD’en uitvoeren per regio dus variëren, omdat zij inspelen op de lokale en regionale behoeften in gemeenten.
Voor de Benchmark is voor elk van de vier pijlers en voor de veelvoorkomende taken een aantal indicatoren geselecteerd. Zo geeft de Benchmark een beeld van het werk van de GGD’en.
Doordat GGD’en regionaal en lokaal maatwerk leveren, zijn de werkzaamheden van de 25 GGD’en niet allemaal hetzelfde. Dit zien we natuurlijk terug in de Benchmark. Het betekent dat soms extra uitleg nodig is om de GGD’en te vergelijken. Ook kunnen bepaalde gegevens niet door alle GGD’en worden aangeleverd, bijvoorbeeld omdat het over Jeugdgezondheidszorg (JGZ) gegevens gaat, terwijl de betreffende GGD geen JGZ uitvoert voor haar gemeenten.
De meest recente Benchmarkrapportage geeft de resultaten weer over 2021. Het rapport is ingedeeld op basis van de vier pijlers en de veelvoorkomende taken. Wat er precies wordt verstaan onder de genoemde pijlers en de veelvoorkomende taken, wordt in het rapport toegelicht. Vervolgens worden de bijbehorende indicatoren en de resultaten weergegeven en waar nodig toegelicht. De lijst met indicatoren is niet uitputtend: de Benchmark wordt de komende jaren steeds verder ontwikkeld.
• Wat is het doel van de Benchmark?
De Benchmark is bedoeld als instrument voor GGD’en om kennis en ervaringen te delen en van elkaar te leren.
• Zijn de resultaten uit de Benchmark openbaar?
De Benchmark dient als middel voor de GGD’en om van elkaar te leren en met elkaar te kunnen vergelijken. In 2017 is de stap gezet naar een openbare Benchmark op verzoek van de Inspectie Gezondheidzorg en Jeugd (IGJ) en omdat de GGD’en vinden dat een openbare Benchmark nuttig is in het kader van transparantie van de sector. De rapporten van 2017, 2019 en 2021 zijn daarom openbaar.
• Zijn de resultaten uit de Benchmark ook online beschikbaar?
Via het programma Tableau zijn de resultaten van de Benchmark ook online te bekijken. Indien gewenst is het ook mogelijk om data te selecteren en te exporteren naar een Excelbestand.
• Hoe vaak komt de Benchmark uit?
De Benchmark verschijnt om de twee jaar.
• Waarom verschijnt de Benchmark om de twee jaar?
Het verzamelen van de gegevens vergt veel voorbereiding van GGD’en en het is arbeidsintensief om de data te genereren. Omdat doorgaans de resultaten niet veel verschillen, kiezen we voor een tweejaarlijkse Benchmark.
• Doen alle GGD’en mee aan de Benchmark?
Ja, alle 25 GGD’en doen mee aan de Benchmark.
• Waarom hebben de GGD’en gekozen voor deze indicatoren?
Deze indicatoren zijn een afspiegeling van de diverse taken die GGD’en uitvoeren in het kader van de Wet publieke gezondheid (Wpg) en taken die de GGD’en uitvoeren voor gemeenten in hun regio. De keuze van de indicatoren is afgestemd met het ministerie van VWS, het RIVM en de voorzitters van de GGD’en (Bestuurlijke Adviescommissie Publieke Gezondheid: BacPG).
• Waarom worden veel indicatoren uitgedrukt per 100.000 inwoners?
Omdat de GGD-regio’s qua grootte van elkaar verschillen, worden veel indicatoren uitgedrukt per 100.000 inwoners. Op deze manier kunnen GGD’en de resultaten beter met elkaar vergelijken. Anders zouden de grote regio’s bijna altijd hoog scoren op een indicator en zegt het resultaat daarmee niets.
• Wat is het effect van COVID-19 op de Benchmark 2021?
De GGD’en spelen een belangrijke rol in de infectieziektebestrijding. Tijdens de coronapandemie is de inzet van de GGD’en groot geweest op onder meer testen, bron- en contactonderzoek en vaccineren. Dit betekende een grote toename van de inzet van medewerkers op infectieziektebestrijding. Ook betekende het een extra geldstroom. Om de Benchmark 2021 vergelijkbaar te houden met voorgaande en volgende jaren, hebben we het volgende besloten:
Daarnaast heeft COVID-19 ervoor gezorgd dat binnen de GGD’en veel activiteiten anders hebben plaatsgevonden. Door bijvoorbeeld de verschillende lockdowns zijn er minder kinderen door de JGZ gezien en zijn er minder kinderen gewogen en gevolgd. De capaciteit is vooral ingezet voor kinderen uit kwetsbare gezinnen. Hierdoor zijn bijvoorbeeld de percentages kinderen met overgewicht en obesitas hoger dan in voorgaande jaren. Dit wordt voor een belangrijk deel verklaard doordat een selecte groep kinderen is gezien.
Meer weten over het werk van de GGD’en? Bekijk de Benchmarkresultaten:
Gezondheidsorganisaties en experts uiten grote zorgen over de bezuinigingen van het kabinet Schoof op preventie en de impact hiervan op de volksgezondheid. ...
Lees meer
Op Prinsjesdag bleek uit de combinatie van Regeerprogramma en Miljoenennota dat er, de komende jaren, fors bezuinigd gaat worden op de publieke ...
Lees meer
De Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen is gestart. Het onderzoek brengt de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van Nederlanders van 18 jaar en ...
Lees meer