TBC

Een aparte taak voor de GGD’en binnen de infectieziektebestrijding is het bestrijden van tuberculose. Tuberculose is een besmettelijke infectieziekte en zit in de top 10 doodsoorzaken wereldwijd. In Nederland is tuberculose een meldingsplichtige ziekte. De ziekte komt in Nederland steeds minder voor, maar staat ook in ons land nog steeds op de ranglijst van meest voorkomende aandoeningen en doodsoorzaken. Waakzaamheid blijft daarom belangrijk.

Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een bacterie. Van de verschillende vormen van tbc komt longtuberculose komt het vaakst voor. Wanneer iemand is besmet met tbc, wordt deze persoon niet altijd direct ziek. De tbc-bacterie kan tientallen jaren in een latente (slapende) vorm in het lichaam overleven en later weer actief worden. Zo kun je ook later in je leven, vele jaren na de besmetting, alsnog ziek worden.

Tbc-bestrijding in Nederland: samenwerking GGD’en en partners

Tbc kan met medicijnen worden behandeld en voorkomen. Tbc-bestrijding door de GGD’en draait in eerste instantie om het zo vroeg mogelijk opsporen van de infectieziekte. Dit doen de GGD’en door risicogroepen te screenen (zie hieronder: ‘Screening risicogroepen’ en ‘Wet op Bevolkingsonderzoek’) en door bron- en contactonderzoek uit te voeren als bij iemand tuberculose is vastgesteld. Als er een uitbraak van tuberculose is zet de GGD acties uit om de uitbraak onder controle te krijgen. Daarnaast begeleidt een sociaal-verpleegkundige van de GGD de tuberculosepatiënt en zijn/haar contacten.

Behalve de GGD spelen ook klinisch specialisten (in het bijzonder longartsen, infectiologen en microbiologen) en andere ketenpartners een rol in de tbc-bestrijding.

Samenwerking is er met de volgende partijen:

• Kennisinstituten zoals het RIVM en KNCV Tuberculosefonds
• Ziekenhuizen
• Arbodiensten
• Huisartsen
• Thuiszorg

Ook wordt samengewerkt met organisaties waar tbc relatief vaak voorkomt:

• Medische diensten van penitentiaire inrichtingen en asielzoekerscentra
• Medewerkers van de drugshulpverlening en dak- en thuislozenopvang

Screening risicogroepen

Sommige groepen lopen meer risico tbc-geïnfecteerd te raken. Asielzoekers (en statushouders) zijn zo’n risicogroep. Daarom is tbc-bestrijding onderdeel van de Publieke Gezondheid Asielzoekers (PGA).

Een toekomstbestendige tbc-bestrijding

De tbc-bestrijding is aan verandering onderhevig. Naast dat het aantal patiënten afneemt, neemt ook het aantal GGD-professionals af dat in tbc-bestrijding gespecialiseerd is. Daarom hebben de GGD’en de manier waarop ze de tbc-bestrijding organiseren aangepast. Om de kwaliteit te bewaren, werken de GGD’en in vier regio’s sinds enkele jaren samen in regionale expertisecentra (REC). Ook wordt een aantal thema’s landelijk opgepakt. Voorbeelden hiervan zijn:

• Het beheer en de doorontwikkeling van het landelijk patiënt-informatiesysteem iTBC
• Landelijke kwaliteitskaders, afspraken over innovatie en opleiding van professionals

De rol van GGD GHOR Nederland

GGD GHOR Nederland heeft als taak de GGD’en te faciliteren bij het maken van landelijke afspraken en voeren we projecten uit die de tbc-bestrijding versterken. Ondersteuning van de GGD’en bij de totstandkoming van een toekomstbestendige tbc-bestrijding maakt hier onderdeel van uit.

Om deze taken te kunnen vervullen, onderhouden we het contact met onze partners op dit gebied. Dat zijn onder meer het Ministerie van VWS, RIVM, KNCV Tuberculosefonds, COA en beroepsverenigingen.

Herverdeling landelijke taken in de tuberculosebestrijding

Het RIVM, KNCV Tuberculosefonds en GGD GHOR Nederland hebben in 2020 afspraken gemaakt over de herschikking van taken in de tuberculosebestrijding. KNCV Tuberculosefonds draagt daarbij een aantal taken over aan het RIVM. Hiermee is in 2021 een start gemaakt. De belangrijkste reden voor deze herschikking is een betere aansluiting bij de organisatie van de algemene infectieziektebestrijding in Nederland.

Uitgangspunten bij deze herschikking zijn dat tbc wordt opgenomen als volwaardig thema in het werk van het RIVM. Het onderbrengen van de landelijke tuberculosebestrijdingstaken bij het RIVM zorgt voor een wederzijdse versterking van de tuberculosebestrijding en de algemene infectieziektebestrijding in Nederland. Bij de verschuiving van de landelijke taken wordt een goede organisatie van de Nederlandse tuberculosebestrijding beoogd met borging van de kwaliteit. De drie organisaties -RIVM, KNCV en GGD GHOR Nederland- hebben een gezamenlijk ‘Transitieplan landelijke taken in de tuberculosebestrijding’ opgesteld om de herverdeling van taken te realiseren.

Wet op het Bevolkingsonderzoek

In 1992 is de Wet op het Bevolkingsonderzoek (WBO) ingesteld om de bevolking te beschermen tegen de mogelijke fysieke en psychische risico’s die screenings met zich meebrengen. Voor de screening op tbc is een WBO-vergunning nodig. De overheid stelt strenge kwaliteitseisen aan de tbc-screening. GGD GHOR Nederland vraagt de WBO-vergunning aan namens de GGD’en.