Wat vinden wij: position papers en brieven

Brieven met actie- en investeringsagenda herstel en versterking publieke gezondheid

• In een brief aan de informateur Mariëtte Hamer (25 mei 2021) staat de actie- en investeringsagenda voor vier zaken die een volgend kabinet moet oppakken en die samen optellen tot een extra investering van 600 miljoen euro.
• In de brief aan de informateurs Johan Remkes en Wouter Koolmees (25 oktober 2021) deden we een herhaalde oproep voor structureel herstel en versterking van de publieke gezondheid.
• Op 1 maart leverden wij input voor het Commissiedebat Hoofdlijnen beleid VWS voor versterking en borging publieke gezondheid in landelijk beleid.
• Op 17 maart 2022 stuurden wij de leden van de vaste commissie voor VWS een brief voorafgaand aan het Commissiedebat Leefstijlpreventie 24 maart 2022 met een oproep op een eind te maken aan de vrijblijvendheid rondom preventie. Deze oproep deed Ton Coenen, directeur GGD GHOR Nederland, ook in zijn blog.
• Op 22 maart 2024 stuurden wij een brief aan de informateur met de oproep om deze kabinetsperiode gezondheid op één te zetten en welke prioriteiten wij zien.

Position paper Luchtkwaliteit en gezondheidswinst
GGD GHOR is gesprekspartner aan de rondetafel Herziening Richtlijnen Luchtkwaliteit in de Tweede Kamer. Tijdens de rondetafel op 23 februari 2023 heeft GGD GHOR Nederland een oproep gedaan voor schonere lucht waarmee gezondheidswinst is te behalen. De wettelijke grenswaarden met meer ambitie inrichten zorgt voor schonere lucht en valt ook te realiseren, eerder dan wordt gedacht. In 2030 zouden we al een stevige verbetering in de luchtkwaliteit kunnen hebben als er nu actie wordt genomen.

De oproep is:

1. Zet gedurfde stappen. Luchtverontreiniging geeft nog steeds serieuze (negatieve) gezondheidsimpact in Nederland. De GGD’en juichen daarom aanscherping van de Europese grenswaarden toe. In het huidige EU- voorstel ontbreekt het aan ambitie en gedurfde stappen.
2. Zet in op ambitieuze grenswaarden: het halen van de WHO-advieswaarden in 2030 is mogelijk én zeer kosteneffectief.
3. Geef met het realiseren van de nieuwe EU-normen het Schone Lucht Akkoord een impuls. Dat is nodig om in Nederland verder te werken aan gezonde lucht.

Lees meer in ons position paper Luchtkwaliteit en gezondheidswinst. (publicatiedatum: 23 februari 2023)

Position paper Gezondheidsbeschermende maatregelen
Iedere Nederlander moet kunnen rekenen op eenzelfde basispakket aan gezondheidsbeschermende maatregelen, ongeacht waar je woont. Hierover meer in ons position paper Gezondheidsbeschermende maatregelen. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

Position paper Gezondheid als uitgangspunt
Er moet meer werk gemaakt worden van preventie, zodat de ontwikkeling van alsmaar oplopende gezondheidsverschillen en -kosten eindelijk wordt gekeerd. Wettelijke verankering, een landelijke aanpak en een forse investering zodat er in elke regio een basis-preventieniveau komt. Lees hierover in de position paper gezondheid als uitgangspunt. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

Position paper informatievoorziening
Het belang van een goede en veilige informatievoorziening is voor publieke gezondheid van groot belang. Beschikken over data en het delen ervan met andere partners, is nodig om de juiste keuzes te maken, zeker in crisistijd. Lees hier de position paper Informatievoorziening. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

Position paper governance crisisorganisatie
Tijdens de coronacrisis hebben GGD’en en GHOR-bureaus een extreme opschaling laten zien en een crisisorganisatie opgetuigd. De komende tijd moet er geïnvesteerd worden in een robuuste en slagvaardige crisisorganisatie, en in versterking en het landelijk laten aansluiten van de GGD-crisisinfrastructuur hierbij. Lees hier de Position paper governance gezondheidscrisis. (publicatiedatum: 25 mei 2021)

André Rouvoet, voorzitter van GGD GHOR Nederland vindt dat we ons voortdurend beter moeten voorbereiden op nieuwe gezondheidsdreigingen. Zodat de publieke gezondheidszorg, de acute zorg en de niet-acute zorg elkaar ook bij crises en rampen ‘blind’ kunnen vinden. En als één samen te werken. De zorg van morgen is voorbereid zijn. Om de gezondheid en veiligheid van een ieder te beschermen.

Een gedeeld pleidooi

Verwey-Jonker Instituut
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft het Verwey-Jonker Instituut gevraagd om met medewerking van GGD GHOR Nederland, het RIVM, de VNG en het Veiligheidsberaad te komen met verbetervoorstellen voor (de governance van) de publieke gezondheid.

Initiatiefgroep Preventieakkoord
Goede zorg is nodig voor een gezond en vitaal Nederland. Maar er is meer nodig. De Initiatiefgroep Preventieakkoord heeft dit ook gemeld in een brief aan de informateur. Een krachtige uitbouw van het Nationaal Preventieakkoord van 2018 is noodzakelijk om de sociaal-economische gezondheidsverschillen in Nederland nu écht te verkleinen.

Raad Volksgezondheid en Samenleving
GGD GHOR Nederland is niet de enige die pleit voor meer investeren in gezondheid nu. Met hun rapport over gezondheidsachterstanden maakt de Raad duidelijk dat preventie over veel meer gaat dan leefstijlbeïnvloeding. Bestaansonzekerheid en stress – de belangrijkste oorzaak voor ongezondheid – vraagt dat er nu echt een omslag in denken komt.

Agenda voor de Zorg
Vijftien partijen, waaronder GGD GHOR Nederland, hebben in een brief aan de informateur  het nieuwe kabinet opgeroepen om flink te investeren in de zorg: met name in preventie, in zorgprofessionals en in digitalisering.

Een tijdlijn

26 februari 2024: Zienswijze Nationaal Programma Landelijk Gebied
Het Ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) en het planMER zijn onderdeel van het proces waarin gewerkt wordt aan een duurzame toekomst voor het landelijk gebied. GGD GHOR Nederland heeft een reactie geschreven op het ontwerp en het planMER. De volledige reactie is hier te vinden.

31 januari 2024: Zienswijze Programma Ruimte voor Defensie.
GGD GHOR Nederland heeft kennisgenomen van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) voor de Milieueffectrapportage (MER) bij het Programma Ruimte voor Defensie. In deze NRD wordt aandacht besteed aan een gezonde en veilige leefomgeving. Dit onderschrijven wij met klem en vanuit onze ‘Health in and for all policies’-visie én onze ‘Kernwaarden voor een Gezonde Leefomgeving’. In deze zienswijze geeft GGD GHOR Nederland enkele adviezen mee om effecten op de gezondheid nog scherper inzichtelijk te kunnen maken. De volledige reactie is hier te vinden.

29 januari 2024: Zienswijzen ontwerpactieplan omgevingslawaai rijkswegen en hoofdspoorwegen.
GGD GHOR Nederland heeft kennisgenomen van het ontwerpactieplan omgevingslawaai rijkswegen en hoofdspoorwegen. Op beide actieplannen zijn zienswijzen ingediend. Deze reacties zijn hieronder te vinden.

Zienswijze op ontwerpactieplan omgevingslawaai rijkswegen

Zienswijze op ontwerpactieplan omgevingslawaai hoofspoorwegen


6 september 2023: Commissiedebat zoönosen en dierziekten
Op 6 september debatteert de Tweede Kamercommissie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit over zoönosen en dierziekten. De vogelgriep is één van de belangrijke onderwerpen op de agenda. Een tijdig debat, gezien de recente ontwikkelingen waarbij de vogelgriep vaker overspringt naar zoogdieren, en daarnaast het hele jaar aanwezig is. GGD GHOR Nederland onderschrijft in aanloop naar het debat de noodzaak om de beloofde structurele financiering voor infectieziektebestrijding door te zetten. Daarnaast benadrukt het de essentiële en unieke rol van de GGD’en bij de bestrijding van zoönosen, zoals de vogelgriep. Lees hier de volledige brief.

28 juni 2023: Commissiedebat Vreemdelingen en asielbeleid
Op 28 juni debatteerde de Tweede Kamercommissie Justitie en Veiligheid met de staatssecretaris. Op 26 juni stuurden wij de leden van de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid een brief voorafgaand aan het Commissiedebat Vreemdelingen en asielbeleid 28 juni 2023. We hebben enkele essentiële punten mee over de mogelijke invloed van de (voorgestelde) spreidingswet op de publieke gezondheidszorg voor asielzoekers. Zo is een duidelijke rolverdeling belangrijk. Het is nu nog niet helder wie welke zorg levert en wat de financiële afspraken zijn. Verder staat in het huidige wetsvoorstel de capaciteit van de opvang nog niet omschreven. Als er te weinig opvangcapaciteit is, komt de publieke gezondheid in gevaar. Een ander belangrijk punt is het zorgaanbod. Bij de inkoop van zorg is het belangrijk dat het zorgaanbod gelijkwaardig is en daarmee uniform tussen gemeenten. Zo zijn er nog andere belangrijke punten.

27 juni 2023: Commissiedebat Luchtvaart
GGD GHOR Nederland benadrukt in aanloop naar het debat Luchtvaart op 27 juni op de negatieve gezondheidseffecten van slaapverstoring en hinder door vliegtuiggeluid. Vorig jaar heeft het kabinet het besluit genomen om een nieuwe balans te zoeken tussen wat van belang is voor Schiphol en de leefomgeving. Uit onderzoek van GGD GHOR Nederland blijkt dat op sommige plekken in Nederland minimaal 30% van de volwassenen een ernstige slaapverstoring ervaart door geluid van vliegverkeer. Slaapverstoring kan leiden tot vermoeidheid, verminderd welbevinden, toename van irritatie en verslechtering van prestaties. Daarom moet er bij het streven naar een gezondere leefomgeving gekeken worden naar het terugdringen van nachtvluchten, het terugdringen van geluidsniveaus en het aanhouden van de WHO-richtwaarden voor geluid.

Lees onze volledige brief hier.

12 juni 2023: Rondetafelgesprek afschaffing BTW op groente & fruit
Op 12 juni 2023 was het rondetafelgesprek afschaffing BTW op groente & fruit in de Tweede Kamer. Namens GGD GHOR Nederland zat algemeen directeur Ton Coenen aan tafel. Met de boodschap: toegang tot gezond voedsel is voor veel mensen in Nederland niet vanzelfsprekend, en het goedkoper maken van groente en fruit is een goede stap om gezondheidsverschillen aan te pakken. Een kwart van de jongvolwassenen in Nederland had in 2022 overgewicht – een toename van 20% sinds 2014. Een mogelijk gevolg van het feit dat de maatschappij ongezond en bewerkt voedsel normaler is gaan vinden, door een hoge toegankelijkheid, ook qua prijs. Om de trend te doorbreken is er een pakket van maatregelen nodig: waaronder op het prijsvlak. De prijs van gezond voedsel speelt een belangrijke rol in de keuze van mensen in de supermarkt. Ook zijn er voorbeelden uit andere landen waaruit blijkt dat prijsingrepen (zoals een suikertaks) helpen in de oplossing van het probleem.

Zoals afgesproken in het Gezond en Actief Leven Akkoord werken we naar een ‘gezonde generatie in 2040’. Om dit te voor elkaar te krijgen is een breed pakket aan maatregelen nodig, gericht op preventie en leefomgeving. GGD GHOR Nederland ziet een BTW-verlaging op groente en fruit als één van deze noodzakelijke maatregelen.
Lees hier ons position paper.

11 mei 2023: Commissiedebat Leefomgeving
GGD GHOR Nederland pleit in aanloop naar het commissiedebat Leefomgeving op 17 mei 2023 voor het gelijkwaardig mee laten wegen van gezondheid in omgevingsbeleid. Dit is in lijn met een eerder verschenen advies van de Gezondheidsraad. GGD GHOR Nederland onderschrijft daarnaast de oproep van de Gezondheidsraad om het gezondheidsperspectief binnen de besluitvorming over leefomgeving te versterken door concrete doelen op te stellen. Waar dit onmogelijk lijkt, is het cruciaal om deskundigen (zoals GGD’en) te betrekken bij beleidsafwegingen. Ook vraagt GGD GHOR Nederland om industrieel lawaai mee te nemen als bron van omgevingsgeluid onder de Omgevingswet, en voor meer ambitie in de doorwerking van de WHO-richtlijnen omtrent geluid. Vanuit het streven om luchtkwaliteit te verbeteren is de oproep op het gebied van fijnstof om de nieuwe WHO-advieswaarden (voor PM10) mee te nemen in overheidsplannen voor pluimveestallen. Lees hier de volledige brief.

22 maart 2023: PrEP Geneesmiddelenbeleid debat
GGD GHOR Nederland onderschrijft in aanloop naar het Geneesmiddelenbeleid debat op 22 maart 2023 het belang en nut om PrEP – de hiv-preventiepil – meer toegankelijk te maken. Dit kan door middel van extra financiële steun. Er is veel vraag naar deze effectieve en kostenbesparende preventiemethode. Momenteel zijn er onvoldoende plekken in de PrEP-pilot en de mogelijkheden bij andere aanbieders om, iedereen die dit wil, toegang tot PrEP en PrEP-zorg te geven. GGD’en moeten mensen teleurstellen, op lange wachtlijsten zetten en kunnen geen echte alternatieven voor deze mensen bieden. Terwijl het wel degelijk mogelijk is om op korte termijn de wachtlijsten fors terug te dringen en de beschikbaarheid van PrEP te verbeteren, in afwachting van een toekomstige structurele regeling. GGD GHOR Nederland onderschrijft het belang om dit jaar extra financiële middelen beschikbaar te maken. Lees hier onze brief.

2 februari 2023: zoönosen en dierziekten
Investeringen in de basistaken van de GGD’en, waaronder zoönose-bestrijding, dragen op langere termijn bij aan een gezondere samenleving waarbij dierhouderij, natuurbeheer, volksgezondheid en wonen samengaan met maatschappelijk welzijn, publieke gezondheid en economische voorspoed. Met deze brief agendeert GGD GHOR Nederland de belangrijke taak van de GGD’en en de investeringen die vooral voor de vogelgriep nodig zijn bij minister Adema en Minister Kuipers.

15 december 2022: Tijdens het commissiedebat van het ministerie van JenV wordt het vreemdelingen- en asielbeleid besproken. Met onze brief vragen we onder andere aandacht voor de knelpunten over de medische zorg in de crisisnoodopvang. Zo signaleren we het tekort aan passende psychosociale hulp en de problemen om asielzoekerskinderen goed in beeld te krijgen en te houden bij de jeugdgezondheidzorg. We vinden het noodzakelijk samen te blijven werken aan goede zorg voor asielzoekers, nu en in de toekomst!

14 december 2022: GGD GHOR Nederland heeft in aanloop naar het commissiedebat Leefstijlpreventie (december 2022) een oproep gedaan aan bewindspersonen van het ministerie van VWS om gezondheidsverschillen te verkleinen. Hier zijn aanzienlijk meer structurele investeringen voor nodig dan tot dusver is gedaan. Met het Integraal Zorgakkoord (IZA) en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) worden positieve stappen gezet richting preventie zorg voor de publieke gezondheid van Nederland. Echter is er meer nodig om wetsbare mensen te bereiken met leefstijl interventies. Met kennis en kunde uit de praktijk, kunnen GGD’en bijdragen aan meer gezondheidswinst. Verder is het van belang om alcoholbeleid in Nederland aan te scherpen zodat alcoholverstrekking wordt beperkt op plekken waar dit wettelijk niet mag (blurring).

12 oktober 2022: Met de gezondheidsmonitors van GGD’en wordt het belang van onze leefomgeving duidelijk zichtbaar. Met deze brief benadrukt GGD GHOR Nederland dat er geen ontkomen is aan gezondheidsschade door luchtverontreiniging. Ook laten klimaatmaatregelen en ‘Health in all policies’ zich letterlijk uitbetalen in gezondheid én in zorgkosten. GGD GHOR Nederland en haar leden pleiten ervoor om snel concrete stappen te zetten om de aangescherpte WHO-advieswaarden van 2021 over te nemen. Dit kan worden overgenomen in de doelstelling van het Schone Lucht Akkoord. Tevens ook in de betreffende Europese wet- en regelgeving dat het komend jaar wordt herzien.

6 juli 2022: GGD GHOR Nederland roept het kabinet op om te investeren in de mensen van de publieke gezondheid. In de artsen, verpleegkundigen, epidemiologen, milieudeskundigen, informatietechnologen, data-analisten, strategische netwerkers, gezondheids-en omgevingsadviseurs en programmamanagers en al die andere professionals die met hun bijdrageburgers beschermen tegen gezondheidsrisico’s waar ze zelf niet of nauwelijks invloed op hebben. Zodat wij allemaal zo gezond en weerbaar mogelijk kunnen zijn. Investeer in hun duurzame inzetbaarheid, kennis en kunde. Daarbinnen is forensische geneeskunde een duidelijk voorbeeld van de noodzaak om te investeren in de arbeidsmarkt van de zorg.

5 mei 2022: Het tekort aan forensisch artsen is zó groot en schrijnend dat de 25 Directeuren Publieke Gezondheid begin mei 2022 een brandbrief hebben gestuurd aan de drie bewindspersonen. Zij gaven daarin aan dat uitstel van een besluit over het perspectief en de benodigde structurele investering niet meer haalbaar is. Dit alles heeft nog niet tot een oplossing geleid. Met deze brief beaamt GGD GHOR Nederland nogmaals de noodzakelijke structurele investering van € 20 miljoen euro. Deze is nog steeds niet gecommitteerd en de onzekerheid duurt voort.

24 maart 2022: Vijftien partijen van de Agenda voor de Zorg drongen in 2021 aan op ‘overbrugging van de versnippering van preventie’ door, in overleg met betrokken veldpartijen, preventie en de verantwoordelijkheid daarvoor duidelijker te verankeren in diverse wetgeving. GGD GHOR Nederland constateerde samen met deze partijen dat er sprake is van een forse onder investering in preventie. Er is dringende behoefte aan een brede investeringsagenda, een lange termijn preventiestrategie en structurele financiering. In brief van 24 maart 2022 benadrukt GGD GHOR Nederland de noodzaak om te investeren in de kwaliteit van de vroegste kinderjaren van kwetsbare kinderen. Dit is de beste manier is om verschillen te verkleinen en perspectief van opleiding en gezondheid te verbeteren.  Investeren in de basis, zoals in de jeugd, levert sociaaleconomisch het meeste op.

8 maart 2022: Met deze brief doet GGD GHOR Nederland een oproep om te investeren in de mensen die de publieke gezondheid bewaken, beschermen en bevorderen. Investeer in de  artsen, epidemiologen,  milieudeskundigen, informatietechnologen en al die andere professionals die we de komende jaren hard nodig zullen hebben. Investeer niet alleen met woorden maar ook met  daden  in  hun  kennis  en  kunde,  verminder werkdruk, maak het aantrekkelijk om mensen te behouden en nieuwe medewerkers aan te trekken. Er is een vierluik nodig aan eenduidige, landelijke, planmatige en beleidsmatige aanpak voor publieke gezondheid voor iederéén.

22 december 2021: reactie op het coalitieakkoord: In de plannen voor het nieuwe kabinet ziet GGD GHOR Nederland aanknopingspunten om in te zetten op meer gezondheid voor alle Nederlanders. Maar bij het voornemen de publieke gezondheid te versterken en meer in te zetten op preventie ontbreekt de uitwerking en het structurele financiële kader.

22 december 2021: Vandaag hebben GGD GHOR Nederland en ActiZ Jeugd aan het ministerie van VWS en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de ‘Toekomstagenda Publieke gezondheid voor jeugd’ aangeboden. In de toekomstagenda laten jeugdgezondheidszorgpartijen zien wat zij nodig hebben om toekomstige generaties gezond te laten opgroeien.

21 oktober: Het uitblijven van stappen richting structureel herstel van de publieke gezondheid is politiek onverantwoord. Dit schrijft GGD GHOR Nederland in een herhaalde oproep aan de informateurs.

21 september 2021: Eerste reactie van GGD GHOR Nederland op de Rijksbegroting: Het demissionaire kabinet trekt onvoldoende geld uit voor het op orde brengen en versterken van het fundament van de publieke gezondheidszorg. André Rouvoet, voorzitter GGD GHOR Nederland: “Ik vind het onbestaanbaar dat de versterking van de publieke gezondheid kennelijk niet tot de urgente zaken wordt gerekend en een broodnodige structurele investering uitblijft.”

21 juni 2021: reactie op het rapport Versterking van de Publieke Gezondheid van het Verwey-Jonker instituut: investeer fors in de publieke gezondheid. Enerzijds om beter voorbereid te zijn op toekomstige gezondheidscrises, maar vooral ook om te werken aan weerbare en gezonde Nederlanders. Het (basis)niveau van de publieke gezondheid en de GGD’en moet daarvoor worden versterkt.

6 juni 2021: GGD GHOR Nederland reageert op de voortgangsrapportage van het Nationaal preventieakkoord. Hieruit blijkt dat het Nationaal Preventie Akkoord bijdraagt aan preventie. Daarnaast is ook duidelijk dat nu doorgepakt moet worden om de doelen voor 2040 daadwerkelijk te halen.

25 mei 2021: oproep aan nieuw kabinet: 600 miljoen euro voor herstel en versterking van de publieke gezondheid. Lees hier de brief aan de informateur.

19 mei 2021: Goede zorg is nodig voor een gezond en vitaal Nederland. Maar er is meer nodig. Een krachtige uitbouw van het Nationaal Preventieakkoord van 2018 is noodzakelijk om de sociaal-economische gezondheidsverschillen in Nederland nu écht te verkleinen. Dat is de oproep aan een volgend kabinet, die de Initiatiefgroep Preventieakkoord vandaag in een brief aan de informateur heeft gestuurd.

23 april 2021: GGD GHOR Nederland en de andere zorgpartijen vertegenwoordigd in de Agenda voor de Zorg hebben een oproep gedaan aan het komende kabinet om flink te investeren in onder andere preventie. Dit deden zij in een brief aan informateur Tjeenk Willink.

1 februari 2021: André Rouvoet, voorzitter GGD GHOR Nederland, bood de visie op preventie van GGD GHOR Nederland, Van focus op ziekte naar focus op gezondheid, aan aan Staatssecretaris Paul Blokhuis.