Als de wolk bij moeder na de geboorte van een baby steeds donkerder kleurt, is daar lang niet altijd genoeg aandacht voor. Bij GGD Hart voor Brabant zetten ze twee preventieve interventies in om te voorkomen dat deze moeders in een post-partumdepressie belanden. “Bij geen enkele moeder is de wolk knalroze.”
Een screeningslijst met tien vragen* over het welzijn van de moeder. Zo kun je moeders helpen met wie het na de geboorte van hun baby niet zo goed gaat, ontdekten ze bij GGD Hart voor Brabant. Moeders vullen de vragenlijst drie keer in: als ze met hun baby van vier weken, acht weken en drie maanden oud op het consultatiebureau komen.
De uitkomst van die screening bepaalt mede of moeder een van onze twee interventies, MamaKits of Mamas@home, krijgt aangeboden. “Dat zijn preventieve interventies,” vertelt VoorZorgverpleegkundige Mayke Slenter, die bij GGD Hart voor Brabant kwetsbare jonge moeders ondersteunt. De GGD is de aangewezen partij om dit te doen, vindt Inge van de Rijt, jeugdverpleegkundige in Tilburg. “Wij zijn degenen die moeders na de geboorte van hun baby nog een aantal keer zien. Als je dan opmerkt dat het niet zo goed met moeder gaat, is het heel fijn dat je zelf het aanbod in huis hebt om daar iets aan te doen. Moeders reageren daar zonder uitzondering positief op. Je merkt hun opluchting als ze kunnen aangeven dat het niet zo heel lekker gaat. Iedereen verwacht van ze dat ze op die roze wolk zitten, en dat willen ze zelf ook graag.”
Scoort de moeder hoog op de screening, dan is er mogelijk sprake van een post-partumdepressie, vertelt Van de Rijt. “Die moeders verwijzen we naar de huisarts. De moeders die net iets minder hoog scoren, wilden we zelf graag iets aanbieden. Juist ook om te voorkomen dat lichte klachten ontaarden in een post-partumdepressie.”
Projectleider Miranda ten Brink ontdekte dat de GGZ in Haarlem voor dit doel al meer dan tien jaar het programma MamaKits inzet. “En dat mochten we naar Tilburg halen,” vertelt Van de Rijt. “MamaKits bestaat uit drie gesprekken met moeder,” legt Slenter uit. “Hoe gaat het met haar? Waar zit ze mee, wat zijn haar klachten? Moeders vinden het heel fijn om te horen dat hun gevoelens er mogen zijn en dat zij er iets aan kunnen doen. Zo geven wij gerichte praktische tips waar ze mee aan de slag kunnen.”
Zo krijgt de moeder een lijst mee waarin ze drie keer per dag kan bijhouden hoe ze zich voelt. Van de Rijt: “Ze vult daar ook in wat de aanleiding is voor haar gevoel, en wat ze nodig heeft om haar gevoel een half puntje omhoog te krijgen. Ze neemt dus geen enorme stappen, maar ze krijgt een overzicht van wat er gebeurt en wat er nodig is. Daarmee krijgt ze de controle terug.” “Als ik een kindje krijg, is mijn leven compleet, is vaak de gedachte,” vertelt Slenter. “Maar in plaats daarvan is het chaos, de controle is weg, zo leuk is het allemaal niet, de nachten zijn gebroken. Bij hun vriendinnen kunnen moeders niet altijd genoeg steun vinden. En dan komen ze hier voor de MamaKits-gesprekken en dan vinden ze het zo fijn dat ze hun verhaal kunnen doen, dat hun gevoelens worden erkend en dat ze daarmee concreet aan de slag kunnen gaan. Het is super mooi om te zien hoe die moeders in twee, drie weken zichzelf terug vinden.”
Een wat lichtere interventie is Mamas@home. Drie online groepsbijeenkomsten, opgezet in coronatijd, om moeders vlak na de bevalling ondersteuning te bieden, met name op het vlak van hun eigen welzijn. Slenter: “De eerste keer sluit een verloskundige aan, de tweede en derde keer een medisch maatschappelijk werker of een klinisch psycholoog van het ziekenhuis. Er komen heel diverse thema’s aan bod, moeders kunnen ook vragen stellen en met elkaar in gesprek gaan.” Volgens Van De Rijt is de onderlinge herkenning goud waard. “Ik had een MamaKits-gesprek met een moeder die als eerste in haar vriendinnengroep moeder werd. Ze vond het moederschap helemaal niet zo leuk in het begin, en daar schaamde ze zich voor. Toen ze de drempel overstapte om hier met haar vriendinnen over te praten, kreeg ze van hen te horen dat zij het heel heftig vonden dat ze zich zo voelde. Dat maakte haar schaamte alleen maar groter. Ik heb gezegd dat ze echt niet de enige was, en dat ze haar verhaal maar eens moest vertellen in een Mamas@home-groep. Dat deed ze, en je zag meteen een paar andere moeders op het scherm volschieten. Daarna konden we MamaKits ook heel snel afsluiten. Het idee dat ze niet alleen stond had haar al heel erg goed gedaan.”
Van de Rijt denkt dat ze nu meer moeders kunnen helpen dan dat ze hiervoor deden. “Sommige moeders die hier met een tweede of derde kindje komen zeggen ook: ‘Was dit er bij de eerste maar geweest.’” Slenter zou willen dat verloskundigen en medewerkers van het consultatiebureau aan iedere moeder de vraag stellen: hoe ziet jouw wolk eruit? “Je zou er bijna een meetlatje voor willen hebben; van knalroze naar zwart. En geef maar aan waar je zit.” Bij geen enkele moeder is de wolk knalroze, zo leert de ervaring bij GGD Hart voor Brabant. “Er is gelukkig steeds meer aandacht voor gitzwarte wolken, maar er is ook iets nodig als de wolk roze-grijs of grijs is,” zegt Van de Rijt. “Daar voorkom je erger mee.”
* GGD Hart voor Brabant gebruikt voor deze screening de EPDS, Edinburgh (Postnatal) Depression Scale (Cox, Holden, & Sagovsky, 1987) vertaald naar het Nederlands (Pop, Van Komproe, & Van Son, 1992)
Eén op de tien vrouwen krijgt psychische problemen rond de zwangerschap en soms zijn die problemen niet met een aantal gesprekken op te lossen. In de podcast Zwarte Muisjes spreekt Maarten Dallinga met vrouwen die rond hun zwangerschap depressief en angstig werden, in een psychose raakten of PTSS kregen. Hoe is het om daar last van te krijgen, waar ligt de oorsprong en wat kun je eraan doen? Idee en research: Denise Hilhorst. Luister Zwarte Muisjes via Anchor FM of via je favoriete podcast app.
