Seks raakt de basis van ons bestaan, praten erover helpt!

“Het is bijzonder om mensen te ondersteunen bij iets heel persoonlijks, namelijk hun seksleven”, vertelt Charlotte Lantinga sociaal verpleegkundige in opleiding tot verpleegkundig specialist bij GGD Rotterdam. “Soms praten mensen met niemand anders dan met mij over hun problemen of vragen. Als een cliënt dan na een gesprek opgelucht en met een glimlach naar buiten gaat, geeft mij dat energie. Het is heel dankbaar werk.” Fetzen de Groot vult enthousiast aan: “Seksuele gezondheid vind ik ook een waanzinnig boeiend onderwerp. Het raakt de basis van ons bestaan, zoals je zelfvertrouwen, zelfbeeld, je communicatie en hoe je tegen mannen en vrouwen aankijkt.” Fetzen is coördinator voor Sense Noord Nederland en werkt al meer dan 20 jaar in de hulpverlening rondom seksuele gezondheid. GGD en Sense bieden geïntegreerde zorg op het gebied van seksuele gezondheid.

Praten over seks

Charlotte: “Bij de GGD komen jongeren vaak binnen met een vraag over SOA’s of anticonceptie. Maar dat is niet het enige waar we over praten. Ik vraag altijd door tijdens een spreekuur en ga in op de seksuele hulpvraag. Als mensen merken dat ze met mij kunnen praten, dan komen vaak ook de vragen waarmee ze rondlopen.

Bijvoorbeeld vragen over pijn bij het vrijen, voornamelijk vanuit vrouwen. Of dat er een soort ‘trend’ is dat hoe meer pijn het doet bij de penetratie, hoe beter de seks is. In principe hoort seks geen pijn de doen, omdat je vagina verwijd bij opwinding. Ook hoor ik bij mannen die seks hebben met mannen voornamelijk weer de prestatiedruk en daardoor erectieverlies. Geen erectie is geen seks. Er zijn dan ook mannen die daardoor standaard pillen gaat gebruiken om erectie te krijgen en behouden, terwijl dit geen oplossing is van het onderliggende probleem, die erectie die niet komt of blijft. Daarnaast hebben we hier ook regelmatig gesprekken over gender en identiteit, uit de kast komen en acceptatie. Het is nog lang niet altijd geaccepteerd door mensen zelf of de omgeving om van geslacht te veranderen of om seks te hebben met iemand van hetzelfde geslacht.“

Hulpvraag in stad of dorp, verschilt dat?

Charlotte en Fetzen werken letterlijk een eind uit elkaar. Liggen de onderwerpen ook op andere vlakken? Zijn er echt typische stadse of dorpse vragen? Charlotte: “Ik denk dat wij als GGD in een grote stad relatief veel chemsseks zien, dus seks onder invloed van één of meerdere soorten harddrugs. De groep mannen die hier afhankelijk van worden en waarbij het invloed heeft op het dagelijks leven neemt jaarlijks toe. Daarbij begrijp ik soms van andere GGD’en uit het land dat zij relatief veel studenten zien, terwijl wij hen eigenlijk wat minder zien. We zien hier wel meer mensen met een andere achtergrond en ook religie en daardoor ook mogelijk meer schaamte en minder acceptatie rondom seks (buiten het huwelijk of relatie). En we hebben denk ik meer sekswerk in de regio en sekshuizen waar wij ook langsgaan. Ook hebben we tweewekelijks een spreekuur op locatie voor sekswerkers. Daarnaast zien we soa of partnerwaarschuwingen zoals voor syfilis hier bijna dagelijks, terwijl dit in de rest van het land minder voorkomt.” Fetzen herkent het verschil tussen stad en dorp in het Noorden wat minder, “80-90% van de vragen heeft te maken met onzekerheid en met taboes. Ook zijn de problemen vaak echt alledaags. Bijvoorbeeld erectieproblemen, klaarkomproblematiek, pijn bij het vrijen, geen zin of verschil in zin.”

Jongeren en seks

Sense richt zich op jongeren tot 24 jaar. Deze groep heeft zijn eigen hete hangijzers, dat beamen zowel Fetzen als Charlotte. Wat valt op bijFetzen: “Bij seksuele problemen onder jongeren tot 24 jaar zien we dat deze voortkomen uit een soort perfectionisme, waardoor mensen zenuwachtig raken tijdens het vrijen. Ze hebben het idee dat de seks meteen goed moet zijn, dat je niet mag experimenteren. Daardoor raken mensen overstuur en krijgen ze bijvoorbeeld pijn bij het vrijen.” Charlotte herkent dat: “Het moet perfect zijn. Een beetje afscheiding is al vies, het moet naar bloemetjes ruiken. In de porno op internet en tv zie je perfecte penissen, perfecte vagina’s (in de ogen van de maatschappij), maar zo is de realiteit niet. Dat seks een beetje ongemakkelijk kan zijn hoort erbij, net zoals het soms niet helemaal gaat zoals je wilt. Om jongeren hiervan bewust te maken hebben we zogenaamde preventieactiviteiten op scholen, om te praten over wat je fijn en lekker vindt en wat je grenzen zijn.”

“Zo hebben we de workshop ‘Het leuke van seks’, die gaat over experimenteren tijdens het vrijen”, vertelt Fetzen. “Natuurlijk zolang het binnen je grenzen valt. In zo’n workshop geven we concrete tips mee om het perfectionisme er vanaf te krijgen. De boodschap is: het is leuk om samen in bed te liggen, ga het gesprek aan met elkaar wat je leuk en lekker vindt. Het is belangrijk om met jongeren hierover te praten. Zij zijn immers de toekomstige volwassen en straks weer verantwoordelijk voor de seksuele opvoeding van hún kinderen.”

Voorlichting op scholen

De GGD kan scholen advies op maat en ondersteuning bieden op het gebied van seksuele voorlichting. Hiervoor is een speciale Gezonde School-adviseur. De GGD is het vaste aanspreekpunt en de verbindende schakel voor scholen, ouders, gemeenten en andere partners.

Op de vraag hoe je jongeren met informatie over seksuele gezondheid bereikt, antwoord Fetzen het volgende: “De insteek is om seksualiteit altijd vanuit een positief kader te benaderen. Op scholen krijgen jongeren voorlichting over gezonde seksualiteit, hierbij ondersteunen we ook de docenten. Bijvoorbeeld met de workshop ‘Het Vlaggensysteem’: deze workshop biedt docenten handvatten om seksueel gedrag goed te kunnen beoordelen, bespreekbaar te maken en om gepast te reageren. Zo kom je samen op één lijn wat aanvaardbaar en niet seksueel aanvaardbaar gedrag van de leerlingen is.

Charlotte: “Leuk om te weten, we hebben om laagdrempelig voorlichting te geven en taboes te doorbreken een Instagram pagina gemaakt: rubyxcharlie. Dat werkt ook goed.”

Wat zijn de taboes?

Charlotte: ”Zelf doe ik dit werk omdat ik open minded ben en gemakkelijk praat over seks en soa’s. Maar voor sommige mensen kan praten over seks al een taboe zijn. Of dat je seks hebt met meerdere sekspartners, dat je als man seks met mannen hebt. Er zijn eigenlijk best veel taboes, ook doordat we in Nederland veel culturen hebben. Iedereen heeft zijn eigen perceptie van seks en seksualiteit door zijn of haar eigen achtergrond en opvoeding.

Fetzen: “Seks is niet voor iedereen een gemakkelijk onderwerp om over te praten. Toch is het wel belangrijk om het erover te kunnen hebben. Dat je weet dat je met problemen, vragen en zorgen ergens terecht kunt.” benadrukt Fetzen. “Als je stilzwijgt waar je mee zit, wordt het een groter taboe dan dat het is. En als je nergens met je probleem heen kan, ga je rare dingen doen of denken. Dus in het kader van seksuele gezondheid, maak het bespreekbaar! Als GGD en Sense zijn we er voor je.