Toenemende hitte. Meer blootstelling aan uv-straling. Verhoogde risico’s op infectieziekten. Twee op de vijf Nederlanders kan tijdens aanhoudende hitte niet goed verkoeling vinden in en om huis. In grote steden is dat zelfs drie op de vijf inwoners. Klimaatverandering veroorzaakt vele gezondheidseffecten. Nu al, en in de toekomst mogelijk nog meer. GGD’en spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van gezondheidseffecten door klimaatverandering. Nina Douqué, Moniek Zuurbier en vele andere GGD-professionals zijn hier druk mee bezig.
GGD’en werken landelijk samen aan het tegengaan van gezondheidseffecten door klimaatverandering, oftewel: klimaatadaptatie. ‘We zijn nu bij GGD Hollands Midden aan het kijken of we samen met de gemeente en opvanglocaties een ‘warmteprotocol’ voor dak- en thuislozen kunnen opstellen, omdat dit een voor hitte kwetsbare groep mensen is. Daarnaast helpen wij de gemeenten bij het opstellen van hitteplannen, ontwikkelen we informatiefolders en trekken we op met de GHOR bij evenementenadvisering,” vertelt Nina Douqué, beleidsmedewerker medische milieukunde van GGD Hollands Midden, enthousiast.
“Wij laten zien hoe je ook kunt samenwerken met mensen die zich bezighouden met zorg, welzijn en gezondheid, zodat we inwoners nog beter kunnen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
Nina Douqué
Nina werkt nauw samen met de deskundigen van andere GGD’en in de landelijke werkgroep Klimaat. “Hier delen GGD’en kennis, praktijkervaringen en nieuwe ontwikkelingen met elkaar. Ze bespreken wat je als GGD zelf kunt doen rondom klimaat en gezondheid en hoe je gemeenten hierin goed kunt adviseren”. Nina is ook bij haar eigen GGD druk bezig met klimaatadaptatie. Nina vertelt: “Ook leuk is om te vertellen dat de algemeen directeur GGD Hollands Midden, Dennis Christmas, ambassadeur is van de Groene Gezonde Stad van de netwerkgroep Groene Cirkels in Zuid-Holland. Kortom klimaatadaptatie is een belangrijk speerpunt binnen onze GGD.’
De GGD is adviseur voor gemeenten, ook op het gebied van gezondheidseffecten van een veranderend klimaat. Gemeenten zijn dit jaar opnieuw bezig met zogenaamde ‘stresstesten’ op het gebied van onder meer hitte en wateroverlast. Daarmee kijken gemeenten welke gebieden en welke inwoners kwetsbaar zijn voor extreme weersituaties als gevolg van klimaatverandering. Nina: ‘Tijdens een bijeenkomst van zeven gemeenten over de stresstesten hebben wij vanuit de GGD meegedacht wat kwetsbare groepen en kwetsbare plekken zijn en welke maatregelen je als gemeente kunt nemen om gezondheidsproblemen door onder meer hitte en wateroverlast te voorkomen. We werken hierbij samen met collega’s van onder meer medische milieukunde, infectieziektebestrijding, technische hygiënezorg, gezondheidsbevordering en communicatie.’ De GGD levert bij deze gesprekken belangrijke informatie en belicht een onderwerp als hitte ook van een andere kant. Nina: ‘Gemeenteambtenaren die bezig zijn met klimaatadaptatie kijken vaak vooral naar de inrichting van de omgeving, zoals straten, gebouwen en groen. Wij laten zien hoe je ook kunt samenwerken met mensen die zich bezighouden met zorg, welzijn en gezondheid, zodat we inwoners nog beter kunnen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.’
“We weten dat hitte een groot gezondheidsrisico is. Jaarlijks overlijden enkele honderden mensen aan hitte en er is een veelvoud aan ziekenhuisopnamen en andere gezondheidsklachten door hitte.”
Moniek Zuurbier
Door klimaatverandering worden de komende jaren hogere temperaturen en meer hittegolven verwacht. De GGD monitort daarom hoeveel last mensen hebben van hitte in en om de woning via de Gezondheidsmonitor, een grootschalig vragenlijstonderzoek. In 2024 is de eerste landelijke meting naar hitte in en om woningen verricht en hebben meer dan 450 duizend Nederlanders de vragenlijst met daarin enkele vragen over hitte ingevuld. Twee op de vijf Nederlanders kan tijdens aanhoudende hitte niet goed verkoeling vinden in en om huis. In grote steden is dat zelfs drie op de vijf inwoners.
Moniek Zuurbier, strategisch beleidsadviseur milieu en gezondheid in het Bovenregionaal team van de GGD’en in Gelderland en Overijssel en voorzitter van de landelijke werkgroep klimaat, is erg blij dat hitte nu gemonitord wordt: ‘We weten dat hitte een groot gezondheidsrisico is. Jaarlijks overlijden enkele honderden mensen aan hitte en er is een veelvoud aan ziekenhuisopnamen en andere gezondheidsklachten door hitte. We weten veel over buitentemperaturen, waar die het hoogst zijn. We hadden tot nu toe echter geen informatie over hoeveel mensen last hebben van hitte in en om de woning. De cijfers uit deze Gezondheidsmonitor geven inzicht in de omvang van het probleem en ook welke groepen hier het meest last van hebben.’
