GGD-data om Nederland gezonder te maken

In de Volkskrant van donderdag 8 september wordt de suggestie gewekt dat GGD’en hun data niet zouden willen verstrekken aan de wetenschap voor onderzoek naar oversterfte. Niets is minder waar. GGD’en zetten zich dag in dag uit in voor de gezondheid van álle Nederlanders. Onder meer door de bestrijding van het coronavirus. Door miljoenen mensen te testen en te vaccineren. Hierdoor beschikken wij over een schat aan medische en niet-medische gegevens, die kan helpen om Nederland gezonder te maken en te houden. Ton Coenen, algemeen directeur GGD GHOR Nederland: “Wij stellen onze data graag beschikbaar voor de publieke gezondheid én we garanderen de privacy van mensen.”

Gevraagde onderzoeksgegevens vallen onder het medisch beroepsgeheim
Veruit de meeste mensen zijn bij een GGD gevaccineerd tegen- en getest op corona. Daarmee beschikken de GGD’en over een schat aan gegevens. Deze gegevens zijn allemaal onderdeel van het medische dossier van individuele patiënten. En, vallen daarmee onder de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO). Met heel strikte regels rond het medisch beroepsgeheim. Juist omdat een patiënt zich te allen tijde veilig moet voelen om naar een arts te gaan en zaken te delen. Bij wet is bepaald dat het medisch beroepsgeheim (behoudens enkele specifieke uitzonderingen) uitsluitend doorbroken mag worden wanneer de patiënt daarvoor toestemming heeft gegeven of wanneer daarvoor een wettelijke regeling is.

Geen-bezwaar procedure
Op het moment dat de coronacrisis uitbrak, zijn de in allerijl opgezette systemen niet zó ingericht dat patiënten toestemming konden geven voor gebruik van hun gegevens voor wetenschappelijk onderzoek. Bovendien was het op dat moment niet nodig om voor bepaalde instanties zoals het CBS, deze toestemming te vragen. Omdat de gegevens toen nog onder de Wet Publieke Gezondheid vielen. Sinds februari 2021 vallen ook testgegevens onder de WGBO. Vanaf dat moment moest er dus wél toestemming gevraagd worden om gegevens te mogen delen ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek.

Toch is er binnen de wet een mogelijkheid om gegevens te delen zonder toestemming, specifiek voor wetenschappelijk onderzoek in het belang van de volksgezondheid. Dat kan op het moment dat een ‘geen-bezwaar’ procedure is ingericht. Patiënten kunnen daarin aangeven dat zij bezwaar maken tegen het gepseudonimiseerd (niet direct herleidbaar) delen van hun medische gegevens voor wetenschappelijk onderzoek. Aan zo’n systeem werken de GGD’en op dit moment. Waarbij, het natuurlijk van belang is dat mensen weten dat ze bezwaar kunnen maken en daar voldoende tijd voor krijgen.

Hoe nu verder?
GGD’en en GGD GHOR Nederland doen hun uiterste best om onderzoek in het belang van de gezondheid van alle Nederlanders mogelijk te maken. En dat blijven we doen. Daarbij zien wij twee oplossingsrichtingen. Allereerst dat de overheid, binnen de wet, meer ruimte creëert om gegevens niet herleidbaar te delen voor wetenschappelijk onderzoek. Of, ten tweede door het gepseudonimiseerd delen van gegevens, nadat een geen-bezwaar-procedure is ingericht en doorlopen. Zo dragen wij bij aan de publieke gezondheid en garanderen de privacy van mensen.