Bijna de helft van de Nederlanders van 18 jaar en ouder heeft overgewicht, een op de drie beweegt weinig. Overgewicht hangt samen met tal van ziekten. Het risico op ziekten en aandoeningen zoals diabetes en hart- en vaatziekten wordt groter naarmate de buikomvang toeneemt. De leefomgeving bepaalt vaak direct of gezond gedrag mogelijk is. Het kan gezond gedrag bevorderen of juist belemmeren.
In een obesogene omgeving eten mensen teveel en ongezond en bewegen te weinig. Dit draagt bij aan het probleem van overgewicht. Door de leefomgeving zo in te richten dat een actieve leefstijl (zoals fietsen, traplopen, buitenspelen) wordt gestimuleerd en dat gezonde voeding de makkelijke, logische keuze is, worden problemen rond overgewicht tegengegaan. Het gaat daarbij ook om zaken als een gezond voedingsaanbod op en rond scholen, sportterreinen en andere gemeentelijke voorzieningen.
Lopen of fietsen in plaats van met auto of OV is gezonder en beter voor de omgeving. Dit moet centraal uitgangspunt zijn in beleid en ontwerp. Dagelijks lopen of fietsen naar werk, school en winkel draagt bij aan het voldoen aan de nationale beweegnorm. Hierbij is het nodig oog te hebben voor de behoeften van kwetsbare groepen zoals ouderen, kinderen of mensen die niet goed ter been zijn. Voor langere afstanden kan dit in combinatie met OV.
Zie voor maatregelen de kernwaarde “Actief vervoer”.
Straten, parken, pleinen en water geven aanleiding tot (ongeorganiseerd) sporten en spelen, bijvoorbeeld om een rondje te lopen met de hond, in het hardlooprondje wat gymoefeningen op te nemen, verstoppertje te spelen of een eigen spel te verzinnen. Sporten en spelen helpen overgewicht en daarmee samenhangende ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en kanker voorkomen.
Het is ook goed voor de motorische ontwikkeling van kinderen, bevordert lenigheid en zelfredzaamheid van ouderen en helpt eenzaamheid en isolement te voorkomen. Onder werknemers kan het ziekteverzuim verlagen en werktevredenheid en productiviteit bevorderen.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Alles over sport.nl, beweegvriendelijke omgeving, spelen in de stad, Kenniscentrum Sport en Bewegen interventiedatabase, Orgware
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Kennisplatform bewoners, Ommetjes, Crow
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Kennisplatform bewoners, Ommetjes, Crow
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Age Friendly concept
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse gezondheidslogica, Rotterdam buitenspeelnorm, De beweegvriendelijke omgeving, Alles over sport.nl, Crow
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse gezondheidslogica, Platformbuitenspelen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse gezondheidslogica
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse gezondheidslogica, Rotterdam buitenspeelnorm, Crow
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse gezondheidslogica, Platformbuitenspelen, Gezond Ontwerp, Thema groen en water, Crow
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Gezond Ontwerp, Thema groen en water, Amsterdamse gezondheidslogica
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Gemeente Nijmegen, Beweegroutes Diepenveen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Gemeente Nijmegen, Beweegroutes Diepenveen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Gemeente Nijmegen, Beweegroutes Diepenveen, Loket Gezond Leven
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse gezondheidslogica
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Crow, Fietsberaad, Ruimte voor lopen, College van Rijkadviseurs 1, College van Rijkadviseurs 2, De correspondent
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Alles over sport
In en om de gebouwen waar mensen een groot deel van de dag zittend doorbrengen, moeten mensen uitgedaagd worden te bewegen. Gebouwen en hun directe omgeving lokken bewegen uit door aandacht te hebben voor de routes (de lijnen waarlangs men beweegt, die de ruimtes in een gebouw verbinden: trappen, gangen, liften), de doelen (strategisch plaatsen van functies of ruimtes in een gebouw waar men verblijft en naar toe beweegt), de gebouwfuncties die een directe relatie hebben met bewegen (zoals fitnessruimtes, fietsenbergingen en actief kantoormeubilair) en de directe omgeving.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica, Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica, Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica, Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica, Beweeglogica gebouwen
Sporten (in clubverband of anderszins georganiseerd) is een essentieel onderdeel van bewegen. Om iedereen te kunnen laten sporten is er voldoende plek om te sporten bij sportverenigingen, -voorzieningen, in het groen, op straten en pleinen. Voor iedereen zijn sportverenigingen, -scholen en –clubs toegankelijk, betaalbaar en beschikbaar. De sportgelegenheden zitten op de juiste plek dichtbij de doelgroep, zijn zichtbaar en uitnodigend. Sportgelegenheden sluiten aan op de wensen van de bewoners uit de buurt.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Kennisbank sport en bewegen, Alles over sport.nl
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Amsterdamse beweeglogica
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Alles over sport.nl, Kennisdossier beweegvriendelijke omgeving
Meer of vaker gaan bewegen vraagt een gedragsverandering. De GGD’en hebben veel kennis van en ervaring met gedragsveranderingsprogramma’s en kunnen overheid of initiatiefnemer hierbij ondersteunen.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven – sport en bewegen, Kenniscentrum sport en bewegen Interventiedatabase, Kenniscentrum sport en bewegen BVO Model, Beweegvriendelijkebuurt
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven – sport en bewegen
Eten is vrijwel overal aanwezig. De omgeving nodigt op ieder moment uit te eten. Lage prijzen, variatie en de veelheid van keuzemogelijkheden dragen hier aan bij. Het verlangen om te eten kan worden aangewakkerd en ook de daadwerkelijke hoeveelheid kan groter worden.
Makkelijk te verkrijgen voedsel kan worden ervaren als moeilijker om te weerstaan. Maatregelen kunnen zich richten op een gezonder aanbod en marketing, waarbij er ook gezonde(re) opties zijn, op het sturen van het aanbod voor specifieke doelgroepen (bijvoorbeeld kinderen) of op het sturen van het aanbod in of nabij specifieke voorzieningen (bijvoorbeeld scholen of sportkantines).
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: AAGG, Gezonde school – water, Eetbaar Ede
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Gezonde kantine, Team fit, Eetbaar Ede
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: AAGG
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Voedingscentrum
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: AAGG
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: AAGG, Stop kindermarketing
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Ons eten gemeten, Drentse Voedselbossen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Ondernemers voor een gezond Amsterdam, Eetbaar Ede
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Dutch cuisine, Voedingscentrum
Gezonder gaan eten vraagt een gedragsverandering. De GGD’en hebben veel kennis van en ervaring met gedragsveranderingsprogramma’s en kunnen overheid of initiatiefnemer hierbij ondersteunen.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven – sport en bewegen, Loket gezond leven, Loket gezond leven, Voedingscentrum
Waar we onze tijd doorbrengen heeft een belangrijk effect op onze kwaliteit van leven. Aantrekkelijke plekken bieden mensen gelegenheid te ontmoeten, ontspannen, bewegen en gezond te genieten. Wat aantrekkelijk is, is afhankelijk van de gebruikers en de verdere omgeving, en vereist maatwerk.
Zie voor maatregelen de kernwaarde “Aantrekkelijke plekken”.
In de eigen organisatie (GGD’en, gemeenten, andere overheid) zijn er ook keuzes die te maken hebben met gezond eten en bewegen. Practice what your preach en geef het goede voorbeeld!
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: www.gezondewerkvloer.nl
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: AAGG, Voedingscentrum
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Vitaliteitsprogramma
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen, Ruimtelijke adaptatie
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beweeglogica gebouwen
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Nog fitter en vitaler
Bepaal het gewenst voedsel- en beweegaanbod met gebruikers, het aanbod wordt alleen goed gebruikt als deze aansluit op de behoeften van gebruikers. Dat kan door middel van een goed proces met burgerparticipatie. Burgerparticipatie betekent dat bewoners actief meedoen bij de planning, ontwikkeling, uitvoering, beheer en/of evaluatie van een plek of van beleid.
Vroegtijdig samenwerken vergroot de kwaliteit van oplossingen en zorgt ervoor dat verschillende perspectieven, kennis en creativiteit direct op tafel komen. Participatie is gebaseerd op vertrouwen, zowel van professionals in burgers als omgekeerd. Er zijn verschillende niveaus van participatie mogelijk, van informeren, raadplegen en adviseren tot coproduceren of meebeslissen. Het doel van het inzetten van de bewonersparticipatie bepaalt mede de methode die gebruikt wordt en de te betrekken bewoners(groepen). Participatie is altijd maatwerk.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: RIVM handreiking bewonersparticipatie, Inspiratiegids participatie, Loket Gezond Leven
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: RIVM handreiking bewonersparticipatie, Inspiratiegids participatie, Loket Gezond Leven
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Pharos