OnderwerpenKernwaarde Rookvrije omgeving

Kernwaarde Rookvrije omgeving

Kernwaarde Rookvrije omgeving

Navigatie

Roken is verreweg de belangrijkste oorzaak van sterfte en ziekte. Meeroken door kinderen heeft een nadelige invloed op de ontwikkeling van de longen en geeft een verhoogde kans op luchtweginfecties, op hoesten en het ontwikkelen van astma. Zien roken, doet roken. Meerokende kinderen hebben een grotere kans later zelf te gaan roken. Daarnaast zijn sigarettenpeuken die als zwerfafval eindigen slecht voor het milieu. De fysieke en sociale omgeving spelen een rol in tabakspreventie door te beschermen tegen meeroken en tegelijkertijd uit te dragen dat de norm rookvrij is. Onder een rookvrij-beleid vallen alle vormen van roken, dus ook e-sigaretten/vapes en nieuwe tabaksproducten.

Genoemde maatregelen beperken ook de blootstelling van volwassen meerokers en ontmoedigen bovendien het roken. Ook rook van houtkachels, open haarden, terraskachels en vuurkorven bevat schadelijke en kankerverwekkende stoffen en kan tot overlast leiden. Mensen met bestaande luchtwegaandoeningen, hart- en vaatziekten, ouderen en kinderen kunnen eerder klachten ontwikkelen door blootstelling aan houtrook, ook bij kleine hoeveelheden. Houtrook levert een fors aandeel in de hoeveelheid fijnstof in Nederland.

Terug naar het kernwaarden overzicht

Maak omgevingen rookvrij

Zowel roken als meeroken is schadelijk voor de gezondheid. Een rookvrije publieke ruimte beschermt personen tegen onvrijwillige blootstelling en de schadelijke gevolgen van rook. Het roken van een elektronische sigaret en waterpijp is ook schadelijk voor de gezondheid; de genoemde maatregelen gelden daarom ook voor deze producten.

Advies 1: Maak plekken waar kinderen komen (speelplekken, pretparken, sportterreinen, etc.) rookvrij.

▶ Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie: Gezonde school, Gezonde kinderopvang, Rookvrijegeneratie/gemeente, Loket Gezond Leven, Rookvrij schoolterrein, NCBI

Advies 2: Maak de ingang rookvrij of stel een rookvrije zone in rond de ingang van gebouwen waar kinderen komen, zoals de bioscoop, het zwembad en een indoor speeltuin.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: JOGG team-fit, Rookvrije generatie, Sport Rookvrij 

Advies 3: Draag de rookvrije norm uit in de publieke ruimte. Begin met rookvrije omgevingen op plekken waar mensen langere tijd wachten (bijvoorbeeld bushaltes) of rookvrije ingangen bij gebouwen met een publieke functie (bijvoorbeeld gemeentehuis, buurthuizen, bibliotheek).

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Trimbos instituut, Rookvrije generatie

Terug naar het kernwaarden overzicht

Beperk verkoop tabak en e-sigaretten

Dring het aantal verkooppunten van tabak terug. Reclame kan mensen verleiden tot bepaald gedrag. Het niet zien van personen die roken, en het voorkómen van aanbod en reclame van rookartikelen helpt personen om niet te gaan roken. In het preventieakkoord staan ook afspraken over verkoop en reclame van tabak.

Advies 1: Onderzoek de mogelijkheden om de verkoop van tabak verder terug te dringen. Richt je bijvoorbeeld allereerst op de plekken waar de gemeente iets over te zeggen heeft (waar gemeente gebouweigenaar is of subsidie aan verstrekt).

Advies 2: Zorg voor een tabaksvrije zone rondom scholen en sportverenigingen (rookverbod maar ook verkoop en marketing).

▶ Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie: Preventieakkoord, Rookvrije generatie

Terug naar het kernwaarden overzicht

Rookvrije generatie

Rookvrij opgroeien moet vanzelfsprekend zijn. Ieder kind dat geboren wordt moet de kans krijgen om volledig rookvrij op te groeien. Dit kan in een rookvrije omgeving, zonder verleidingen en met goede voorbeelden om zich heen.

Advies 1: Draag bij aan de beweging op weg naar een Rookvrije Generatie. Dit is een initiatief van de Hartstichting, KWF en Longfonds vanuit de samenwerking Gezondheidsfondsen voor Rookvrij. Rookvrij betekent ook zonder nieuwe vormen van roken, zoals het gebruik van e-sigaretten/vapes. Steeds meer organisaties en personen zetten zich in voor een Rookvrije Generatie. Dit doen zij door maatregelen te nemen, het goede voorbeeld te geven en door omgevingen rookvrij te maken. Zo worden kinderen beschermd tegen meeroken en tegen de verleiding om later zelf te gaan roken. Maak gebruik van beleidsvoorbeelden, communicatiemateriaal etc. die beschikbaar wordt gesteld.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Rookvrije generatie

Advies 2: Sluit aan bij campagnes om roken en vapen te voorkomen en stoppen met roken en vapen stimuleren.

▶ Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie: Rookvrije generatie, Stoptober en Rookvrije Start, Artsen slaan alarm

Terug naar het kernwaarden overzicht

Stimuleer niet roken

Stoppen met roken vraagt een gedragsverandering. Dit is niet eenvoudig. Programma’s kunnen personen ondersteunen om te stoppen met roken en om dat vol te houden. Er zijn verschillende manieren om te stoppen met roken. Uit onderzoek blijkt dat begeleiding plus nicotinevervangers de meest succesvolle stopmethode is. De zorgverzekeraar vergoedt 1 keer per jaar een begeleidingsprogramma. Er hoeft hiervoor geen eigen risico betaald te worden. Programma’s om weerbaarheid bij jongeren te vergroten kan voorkómen dat zij gaan roken. De GGD’en hebben veel kennis van en ervaring met gedragsveranderingsprogramma’s en kunnen overheid of initiatiefnemer hierbij ondersteunen.

Advies 1: Bied (bij voorkeur erkende) interventies aan die voorkómen dat niet-rokende jongeren beginnen met roken, zoals Helder op School: Smokefree challenge, Samen Fris, Frisse Start, Be Wise Think Twice.
Advies 2: Maak gebruik van de Rookvrije Generatie campagne Stoptober.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Stoptober

Advies 3: Maak openbare ruimtes rookvrij. Stimuleer bijvoorbeeld horeca om terrassen rookvrij te maken.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Inrichtingsprincipes Amsterdam, Rookvrije zone aanvragen

Advies 4: Bied (bij voorkeur erkende) interventies aan die personen ondersteunen bij het stoppen met roken.

▶ Zie de volgende voorbeelden: Rookvrij! Ook jij? en Voel je Vrij!
▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Loket Gezond Leven, Ik stop nu

Terug naar het kernwaarden overzicht

Beperk peukenafval

Sigarettenpeuken zijn slecht voor het milieu. Een sigarettenpeuk bevat het sigarettenfilter met daarin de opgehoopte stoffen uit de gefilterde rook, waaronder nicotine, zware metalen en kankerverwekkende stoffen zoals PAK’s. Deze stoffen kunnen door regenwater uit de peuk spoelen en in het milieu terecht komen. Als de peuk zelf in het water terechtkomt kan deze tot wel 1000 liter water vervuilen. Een gezonde leefomgeving is dus een omgeving zonder peukenafval.

Advies 1: Zet in op voorlichting over de schadelijke milieueffecten van peukenafval en stimuleer mensen hun peuken mee te nemen in plaats van op de grond te gooien.

Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie:
▶ Trimbos Instituut
▶ Reduceren sigarettenafval
▶ Peukenvrije stranden voor een schone en gezonde Noordzee

Advies 2: Maak meer openbare ruimten rookvrij, en dan vooral plekken met veel groen en blauw zoals parken of het strand. Zie ook de maatregel ‘Maak ruimten rookvrij’.

Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie:
▶ Gemeente Huizen
▶ Juridische notitie rookvrije openbare ruimtes

Terug naar het kernwaarden overzicht

Beperk roken in eigen organisatie

In de eigen organisatie (GGD’en, gemeenten, andere overheid) zijn er ook keuzes die te maken hebben met het aanbieden van een rookvrije omgeving. Practice what you preach en geef het goede voorbeeld!

Advies 1: Bied geen rookfaciliteiten aan om het eigen gebouw.

Advies 2: Maak de ingang rookvrij of stel een rookvrije zone in rondom het eigen gebouw.

Advies 3: Bied medewerkers een gratis stoppen met roken cursus.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Ik stop nu

Terug naar het kernwaarden overzicht

Beperk houtrook

Door houtrook te beperken worden er minder schadelijke stoffen uitgestoten en wordt hinder ten gevolge van de geur van houtrook beperkt. Dit draagt bij aan de kwaliteit van de leefomgeving en het welbevinden.

Advies 1: Stook niet in een stedelijke omgeving (inclusief terrashaarden en vuurkorven).

Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie:
▶ Routewijzer houtstook en overlast
▶ IPLO- houtrook

Advies 2: Ga in gesprek over rookgaskanalen in nieuwe woningen en stimuleer het niet-gebruik hiervan. Maak plaatselijk beleid om ervoor te zorgen dat deze ook naderhand niet worden aangebracht. Maak te plannen nieuwbouwwijken door middel van beleid houtrookvrij. Dit voorkomt dat de luchtkwaliteit verslechtert en geeft mensen een mogelijkheid te wonen op een plek die zeker vrij blijft van houtrook. Onderzoek de mogelijkheid om houtstook als milieubelastende activiteit aan te wijzen.

Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie:
▶ GGD standpunt – houtrook
▶ Luchtkwaliteitsindex

Advies 3: Stimuleer uitstootvrije warmtebronnen bij het overschakelen op aardgasvrije woningen, en vergun geen biomassa gestookte verwarming. Informeer burgers hier actief over bij verbouw- en nieuwbouwplannen.
Advies 4: Wijs plekken aan in openbare parken die barbecue-vrij zijn.
Advies 5: Voer een pilot uit met als doel om inzicht te krijgen in diverse lokale stooksituaties die overlast veroorzaken en om een samenhangend pakket effectieve maatregelen te evalueren. Uitkomsten van een pilot zeggen iets over lokale haalbaarheid van maatregelen en brengen lokale knelpunten in beeld. Het delen van kennis uit de ervaringen van de pilot is belangrijk en kan behulpzaam zijn voor andere gemeenten.
Advies 6: Verbied verbranding op (boeren)erven; haal groenafval bij boerenerven op.
Advies 7: Maak gebruik van middelen die elders ontwikkeld zijn, bijvoorbeeld in het kader van het Schone Lucht Akkoord.

Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie:
▶ Schone Lucht Akkoord

Terug naar het kernwaarden overzicht

Stimuleer minder houtstook

Minder of geen hout stoken of het optimaal gaan stoken vraagt een gedragsverandering. De GGD’en hebben veel kennis van en ervaring met gedragsveranderingsprogramma’s en kunnen overheid of initiatiefnemer hierbij ondersteunen.

Advies 1: Geef voorlichting / informatievoorziening over de invloed van houtrook op de luchtkwaliteit en gezondheid. Vul de bestaande voorlichting van Milieu Centraal eventueel aan met informatie vanuit het perspectief van gehinderden/longpatiënten. Gemeenten kunnen de voorlichting geven via hun website, persberichten, advertenties in huis-aan-huisbladen of andere media.

▶ Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie: IPLO, MilieuCentraal

Advies 2: Geef tips aan stokers om optimaal te stoken en overlast te voorkomen.

Advies 3: Waarschuw burgers actief wanneer weersomstandigheden ongunstig zijn voor houtstook door middel van een stookalert.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Stookalert

Advies 4: Voorkom dat overgestapt wordt op houtverbranding in woningen en andere gebouwen in wijken die aardgasvrij worden.
Advies 5: Stimuleer het inruilen van oude kachels voor een uitstootloze variant. Stel een stookcursus verplicht bij de aanschaf van een kachel om stookgedrag en het gebruik van stookhout te optimaliseren.

Advies 6: Stimuleer een veilige manier om gas te besparen, veilig omgaan met kaarsen en voorkom koolmonoxide.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: GGDLeefomgeving-veilig en gezond gas besparen

Terug naar het kernwaarden overzicht

Beperk houtrook in eigen organisatie

In de eigen organisatie (GGD’en, gemeenten, andere overheid) zijn er ook keuzes die te maken hebben met het voorkómen en verminderen van houtrook. Practice what you preach en geef het goede voorbeeld!

Advies 1: Plaats geen vuurkorven of barbecues met kolen bij zelf georganiseerde evenementen.
Advies 2: Installeer in eigen gebouwen of gebouwen waar de overheid zeggenschap over heeft (gymzalen, buurthuizen, scholen, zwembaden) geen houtgestookte biomassa-installaties zoals pelletkachels.
Advies 3: Wees kritisch bij het toestaan van vuren bij evenementen, vaak zijn deze niet nodig en kunnen vervangen worden door uitstootloze alternatieven.

Terug naar het kernwaarden overzicht

Bevorder participatie

Een plek wordt alleen goed gebruikt als deze aansluit op de behoeften van gebruikers. Dat kan door middel van een goed proces met burgerparticipatie. Burgerparticipatie betekent dat bewoners actief meedoen bij de planning, ontwikkeling, uitvoering, beheer en/of evaluatie van een plek of van beleid. Vroegtijdig samenwerken vergroot de kwaliteit van oplossingen en zorgt ervoor dat verschillende perspectieven, kennis en creativiteit direct op tafel komen (inspiratiegids participatie).

Participatie is gebaseerd op vertrouwen, zowel van professionals in burgers als omgekeerd. Er zijn verschillende niveaus van participatie mogelijk, van informeren, raadplegen en adviseren tot coproduceren of meebeslissen. Het doel van het inzetten van de bewonersparticipatie bepaalt mede de methode die gebruikt wordt en de te betrekken bewoners(groepen). Participatie is altijd maatwerk.

Advies 1: Heb aandacht voor representativiteit en afspiegeling van de burgers die het aangaat en zij die meedoen in het participatieproces.

▶ Bekijk deze link voor meer informatie/inspiratie: Pharos

Advies 2: Maak vooraf afspraken met elkaar over het doel van participatie en de bijbehorende randvoorwaarden. Doorloop daarvoor bijvoorbeeld het stappenplan in de ‘handreiking bewonersparticipatie bij de inrichting van een gezonde leefomgeving’.

▶ Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie: RIVM handreiking bewonersparticipatie, Inspiratiegids participatie

Advies 3: Bepaal de geschikte methode(s) van bewonersparticipatie.

▶ Bekijk deze linkjes voor meer informatie/inspiratie: RIVM handreiking bewonersparticipatie, Inspiratiegids participatie, Loket Gezond Leven

Advies 4: Betrek burgers bij het bepalen van een barbecue-vrije zone in een park.

Terug naar het kernwaarden overzicht