Forensische geneeskunde
Voor velen onzichtbaar, maar voor hen die het nodig hebben van onschatbare waarde. De forensische geneeskunde zorgt voor een objectief medisch oordeel over doodsoorzaken, letsels van slachtoffers en de gezondheidstoestand van verdachten en daders. Deze unieke medische discipline staat ten dienste van gemeenten, politie en justitie. De forensische geneeskunde is van groot maatschappelijk belang: het levert een bijdrage aan het (straf)recht, de openbare orde en is een belangrijke pijler van de publieke gezondheid.
Bij de GGD’en werken artsen en verpleegkundigen die gespecialiseerd zijn in de forensische geneeskunde. Deze forensisch artsen houden zich bezig met de acute medische basiszorg voor arrestanten, het uitvoeren letsel -en zedenonderzoek bij slachteroffers van misdrijven en huiselijk geweld, sporenonderzoek bij verdachten, overlijdensonderzoek en de lijkschouw bij overledenen.
In grote lijnen bestaat de Forensische Geneeskunde uit:
- Forensisch Medische Expertise (FME)
- Lijkschouw
- Medische Arrestantenzorg
Forensisch Medische Expertise (FME)
Binnen de Forensisch Medische Expertise voert een forensisch arts verschillende werkzaamheden uit. Zo verzamelt de forensisch arts sporen en bewijsmateriaal in verschillende situaties. Bijvoorbeeld DNA bij slachtoffers en verdachten van zedendelicten. En bij alcoholverkeerscontroles kan de arts of verpleegkundige bloed afnemen.
In sommige gevallen heeft het slachtoffer of de verdachte lichamelijk letsel (bijvoorbeeld een wond of blauwe plek). Een forensisch arts is getraind dit letsel vast te leggen (zowel schriftelijk als fotografisch), te typeren en te duiden en hierover een letselrapportage op te stellen. Deze rapportage kan dan bijvoorbeeld gebruikt worden in een rechtszaak.
Forensisch medisch expertise bij kinderen (FMEK) vraagt om specifieke kennis en vaardigheden, en is daarmee een verbijzondering van de forensisch medische expertise. Lees hierover meer op deze pagina.
Forensisch medisch expertise wordt ingezet in opdracht van politie en Justitie.
Lijkschouw
Soms bestaat er twijfel over de aard van een overlijden: is het overlijden natuurlijk of niet? In dat geval wordt de forensisch arts, die is benoemd tot gemeentelijk lijkschouwer, gevraagd om het lichaam te schouwen en vast te stellen of er sprake is van natuurlijke of niet-natuurlijke dood. Een niet-natuurlijke dood is bijvoorbeeld dood door een ongeval, misdrijf, zelfmoord of medisch foutieve behandeling. Euthanasie (levensbeëindiging op verzoek door een behandelend arts) is ook een vorm van niet-natuurlijk overlijden. Hierbij controleert de forensisch arts of de euthanasieprocedure juist is doorlopen.
Uitvoering van de lijkschouw vindt plaats in opdracht van gemeenten.
Medische arrestantenzorg
Medische zorg voor arrestanten is de acute medische basiszorg voor een verdachte die is aangehouden en op het politiebureau of arrestantencomplex is ingesloten. Wanneer arrestanten ziek zijn levert de forensisch arts medische zorg: bijvoorbeeld het voortzetten van medische zorg die al was ingezet vóór de arrestatie.
Uitvoering van de medische arrestantenzorg vindt plaats in opdracht van politie.
Wat doet GGD GHOR Nederland rond dit thema?
GGD GHOR Nederland behartigt de belangen van de GGD’en op het gebied van forensische geneeskunde en zet zich met de GGD’en in om het vak Forensische Geneeskunde toekomstbestendig te organiseren. In het vakgebied zijn grote veranderingen gaande, mede naar aanleiding van de Kamerbrief van 2018.
In deze Kamerbrief wordt onder meer het maatschappelijk belang van de forensische geneeskunde benoemd en aandacht gevraagd voor een regionale borging en een robuustere vormgeving van het vakgebied met meer mogelijkheden voor het opdoen van werkervaring, intervisie en uitwisseling met samenwerkingspartners.
In 2019 hebben de GGD’en een toekomstvisie geschreven over de forensische geneeskunde in Nederland:
GGD GHOR Nederland ondersteunt de GGD’en bij de realisatie van deze visie.
Externe en interne afstemming
GGD GHOR Nederland onderhoudt het contact met onze partners op dit gebied. Dat zijn onder meer het Ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V), Binnenlandse zaken (BZK) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Nationale Politie, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Veilig Thuis (VT). Ook houden we de verbinding met andere stakeholders zoals de beroepsvereniging: het Forensisch Medisch Genootschap (FMG), en de Netherlands School of Public and Occupational Health (NSPOH) die de opleiding voor forensisch artsen verzorgt.
Ook zijn er verschillende interne overlegstructuren voor afstemming tussen GGD’en over de Forensische Geneeskunde. Bijvoorbeeld: een landelijk managersoverleg (de 10 coördinerend managers Forensische Geneeskunde), de Regiegroep FG (de 10 coördinerend DPG’en forensische geneeskunde) en de vakgroep Forensische Geneeskunde, die bestaat uit forensisch artsen vanuit het hele land. Zij vormen een platform voor de borging en uitwisseling van kennis.
Meer weten
- Ga naar onze pagina over Forensisch Medische Expertise bij Kinderen (FMEK).
- Op de site van de KNMG staat meer informatie over het beroep van forensisch arts.
- Op de site van de NSPOH staat meer informatie over de opleiding tot forensisch arts. Bekijk ook onze informatie over het solliciteren naar opleidingsplaatsen voor de opleiding Forensische Geneeskunde.
Een goede indruk van het werk van een forensisch arts geeft dit filmpje van EenVandaag: Tekort aan forensisch artsen dreigt: ‘Strafzaken kunnen vertraging oplopen’ (8 januari 2022, 7 minuten)
Forensisch arts worden?
Kijk dan op kiesvoorforensischegeneeskunde. Of kijk mee met forensisch arts Ricardo in dit korte filmpje. Eén keer per jaar kun je solliciteren op een opleidingsplaats voor forensisch arts. Om te kunnen solliciteren heb je een erkend diploma voor basisarts nodig (uiterlijk 8 weken voor de start van de opleiding) en om te kunnen starten met de opleiding heb je een geldige BIG-registratie nodig. Meer informatie vind je hier.
Heb jij het in je om forensisch arts te worden?
Werken als forensisch arts klinkt als een spannende aflevering van de televisieserie Crime Scene Investigation, maar is dat ook zo? Forensisch arts Jonne Kortmann (39) van GGD Flevoland heeft meer dan tien jaar ervaring en weet er alles van. Ze treedt op als gemeentelijk lijkschouwer als er twijfel is aan een natuurlijke dood, controleert of een euthanasie correct is uitgevoerd, gaat naar het politiebureau voor arrestantenzorg en voert een letselonderzoek uit bij een vermoeden van kindermishandeling. Wat maakt haar werk bijzonder? En wat moet je kunnen om een forensisch arts te zijn?
Lees het interview met Jonne
Michelle Nysten, forensisch arts bij GGD Zuid-Limburg: “Mijn eerste dag als forensisch arts kan ik me nog goed herinneren. Het was een warme dag die begon met een arrestant in het cellencomplex met ontwennings-verschijnselen van heroïne. Daarna volgden drie lijkschouwingen. De eerste lijkschouw was in een verpleeghuis, de volgende was bij iemand in een woonwagenkamp die waarschijnlijk een dag eerder was overleden en de dag eindigde in een tuin met een man die volledig onherkenbaar was. We moesten aan een metalen plaatje in zijn enkel vaststellen dat het om de bewoner ging. Hij had ooit een enkeloperatie gehad.”
Lees het interview met MichelleBekijk de video over Michelle haar werkzaamheden
Sophie (29) is er klaar voor: het stokje overnemen van haar vader Sieb (65) en moeder Marijke (63) die allebei werken als forensisch arts bij GGD IJsselland. Een echte ‘forensische familie’ dus. Sophie straalt zodra ze over haar opleiding en toekomstige beroep praat. Als kind hoort ze haar ouders dagelijks bevlogen over het vakgebied praten en dat werkt aanstekelijk. Ze weet: dát wil ik later ook worden. “Wij houden ons niet alleen maar bezig met overledenen: júist levende mensen maken een groot deel uit van ons werk.”
Lees hier het interview