Terugblik: impact van extreem geweld in Broek in Waterland

We blikken terug op 19 mei 2021. Remco Tolsma heeft als dienstdoende officier van dienst geneeskundig dan net een brand in een basisschool afgehandeld, wanneer hij door de meldkamer opnieuw gealarmeerd wordt. Een overval in Amsterdam Noord leidt tot een enorme politieactie, waarbij na een vluchtpoging één verdachte wordt doodgeschoten en meerdere andere verdachten worden opgepakt. Het incident heeft een enorme impact op inwoners, omstanders én op betrokken hulpverleners.

Eerste meldingen over schietpartij

Even voor 15.00 uur ontvangt de meldkamer van regio Zaanstreek-Waterland burgermeldingen over een incident in Broek in Waterland. ”Er is op mensen ingereden, iemand is neergeschoten en er is een Automatische Externe Defibrillator (AED) nodig”, melden verontruste getuigen en betrokkenen. De meldkamer stuurt ambulances en een officier van dienst geneeskundig (OvDG) naar de plek van het incident.

Remco: “Ik kreeg wat informatie over een schietpartij met gewonden en moest richting Broek in Waterland. Onderweg hoorde ik dat het om een incident zou gaan dat in Amsterdam Noord was begonnen. Er zouden twee gewonden zijn én een slachtoffer zonder ademhaling. Ik heb het Special Operations Respons Team (SORT) laten oproepen. Dat is een ambulanceteam, speciaal getraind voor dit soort situaties. En ik heb onze eenheden gevraagd hun kogelwerende vesten aan te doen. Kort daarna verloor ik contact met mijn collega’s. Het netwerk raakte overbelast.”

Dekking gezocht tussen zwaarbewapende agenten

Eenmaal ter plaatse treft Remco een ongekende situatie aan. Overal staan politievoertuigen. Ambulances rijden langs twee brandende auto’s. Een officier van dienst van de politie houdt Remco bij een brug tegen omdat er voorbij dat punt kogelhulzen op de grond liggen. Remco klimt over een hek en sprint via het weiland, een ander hekje en een andere brug naar de ambulances. Inmiddels zijn zijn collega’s al bij de slachtoffers, midden in het open veld.

“Ik liep langs heel veel – soms zwaarbewapende – agenten en zag kogelgaten in de huizen” vertelt Remco. “Tussen twee huizen vandaan kwamen agenten tevoorschijn met een aangehouden verdachte. Eenmaal bij mijn collega’s, heb ik ze gevraagd naar het letsel van de slachtoffers. Het slachtoffer in het weiland was overleden. Een ander slachtoffer werd net op de brancard gelegd, toen er werd geroepen om dekking te zoeken.”

Zorgen om veiligheid

Algemeen commandant geneeskundige zorg Esther Schutten overlegt net telefonisch met Remco over opschaling naar GRIP 1. Dat staat voor de eerste opschalingsfase volgens de gecoördineerde regionale incidentbestrijdingsprocedure waarbij samenwerking tussen de hulpdiensten vanuit een Commando Plaats Incident (CoPI) wordt gecoördineerd. Terwijl zij overleggen, wordt er opnieuw geschoten.

Remco ziet de Dienst Speciale Interventies (DSI) van de politie met wapens gericht op een woning rennen en ook agenten die dekking gezocht hadden, trekken hun wapens. De situatie blijft hectisch. Mogelijk zijn er nog meer verdachten die zich schuilhouden in tuinen of woningen. Op het moment dat de ambulances naar het ziekenhuis willen rijden, moeten ze wachten op extra beveiligingseenheden. En ze mogen niet wegrijden via hun aanrijroute omdat de bijna uitgebrande auto’s misschien nog explosieven bevatten. Remco: “Op de heenweg waren we er echter wel langsgereden. Dat is niet iets waar je al te lang bij stil moet staan.”

Zorgen voor de betrokkenen

De DSI kamt de omgeving uit waarna de hulpdiensten veilig hun werk kunnen voortzetten. Het SORT stelt officieel vast dat het slachtoffer in het weiland is overleden. Remco heeft inmiddels ondersteuning van een tweede officier van dienst en stemt vervolgacties af met de andere hulpdiensten. Voor de collega’s wordt nazorg georganiseerd. En voor betrokken inwoners van Broek in Waterland start de algemeen commandant geneeskundige zorg Psychosociale Hulpverlening (PSH) op. In de Brandweerkazerne van Broek in Waterland volgen meerdere bijeenkomsten voor iedereen uit de gemeente die daar behoefte aan heeft.

Open en eerlijk met elkaar reflecteren

Bij een incident als deze is het van groot belang om met elkaar te reflecteren op wat er zich precies heeft afgespeeld, hoe we dat ervaren hebben en wat we ervan kunnen leren. GHOR Zaanstreek-Waterland (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) nodigde daarom iedereen die binnen de genees- en gezondheidskundige kolom op 19 mei een rol speelde uit voor een nabeschouwing. Onder anderen ambulancemedewerkers, GHOR-crisisfunctionarissen, meldkamercentralisten en psychosociale hulpverleners gingen met elkaar in gesprek om op een open manier met elkaar ervaringen en gevoelens te delen. Aandachtspunten werden meegenomen in de multidisciplinaire evaluatie. Esther: “We kijken terug op de succesvolle samenwerking maar realiseren ons zich dat dit soort veranderende extreem-geweld-situaties, met zoveel eenheden uit meerdere regio’s, voor een hectische situatie kunnen zorgen. Geen incident is hetzelfde en van iedere kunnen we leren en onze samenwerking weer verbeteren.”