Daling vaccinatiegraad toont urgentie versterking infectieziektebestrijding

Het vandaag gepubliceerde Vaccinatiegraadrapport van het RIVM laat opnieuw zien dat de vaccinatiegraad voor verschillende infectieziekten onder de norm blijft. Tegelijkertijd staat de infectieziektebestrijding onder druk door jarenlange bezuinigingen, en ontbreekt het aan structurele financiering. GGD GHOR Nederland luidt de noodklok: alleen met structurele middelen kan de publieke gezondheidszorg effectief beschermen tegen uitbraken van bijvoorbeeld mazelen, en tegen pandemieën.

Vaccinatiegraad daalt, uitbraken nemen toe

Volgens het rapport van het RIVM ligt de vaccinatiegraad in meerdere regio’s onder de WHO-norm die nodig is voor groepsimmuniteit. Hierdoor nemen uitbraken van infectieziekten toe. De risico’s voor de gezondheid en ernstige ziekte bij kinderen zijn inmiddels realiteit, zoals blijkt uit de grote uitbraak van kinkhoest en de grote clusters van mazelen in afgelopen 1-2 jaren. De GGD speelt een cruciale rol in het voorkomen en beheersen van die uitbraken, bijvoorbeeld door bron- en contactonderzoek en vaccineren. Ton Coenen, directeur GGD GHOR Nederland: “De vaccinatiegraad bij peuters en kleuters is te laag. Maar onderliggend zien we een fundament dat afbrokkelt. De hele infectieziektebestrijding staat onder druk: uitbraken kunnen nog maar nauwelijks worden opgevangen. Zo wordt de weerbaarheid van de samenleving stap voor stap ondermijnd. De GGD krijgt nu alleen geld om kinderen uit te nodigen en te vaccineren binnen het Rijksvaccinatieprogramma – niet om actief de vaccinatiegraad te verhogen. Een ander gevolg is dat Nederland volgens KidsRights twee plekken op de kinderrechtenranglijst is gedaald. Deze index wordt jaarlijks gepubliceerd en omvat een ranglijst van landen met betrekking tot de naleving van kinderrechten. Oorzaken van de daling op de ranglijst liggen met name in de dalende vaccinatiegraad en het gebrek aan bescherming van kinderen online.”

Ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd maakt zich zorgen over de onzekere toekomst van de publieke gezondheidszorg, zoals bleek uit onlangs gepubliceerde rapporten. GGD GHOR Nederland herkent het geschetste beeld en heeft een reactie op LinkedIn geplaatst. Ton Coenen vervolgt: “In de praktijk zien we dat een wijkgerichte aanpak werkt: dichtbij voorlichten en vaccineren vergroot het bereik. De GGD’en hebben veel ervaring opgedaan tijdens corona met een doelgroepgerichte aanpak. Maar zonder structurele financiering kunnen we deze effectieve aanpak niet voortzetten.”

Tijdelijke aanpak niet houdbaar zonder structurele basis

Dankzij een eenmalige impuls kunnen de vier grote steden hun wijkgerichte aanpak tijdelijk intensiveren. Ze gebruiken deze gelegenheid om gerichte acties uit te voeren en hun aanpak te delen met andere regio’s. Maar deze ondersteuning is van korte duur. “De tijdelijke inzet stelt ons in staat om extra capaciteit te organiseren en kennis breder beschikbaar te maken. Maar dit is geen langetermijnoplossing. De fundamenten van de infectieziektebestrijding zijn de afgelopen jaren uitgehold. Wat nu ontbreekt, is een stabiele en duurzame basis waarop we kunnen voortbouwen,” aldus Coenen.

Oproep: investeer in de basis van publieke gezondheidszorg

GGD GHOR Nederland roept het kabinet op om structureel te investeren in infectieziektebestrijding. Alleen dan kunnen GGD’en – samen met lokale partners – burgers actief informeren, dichtbij vaccineren en snel optreden bij uitbraken. Dit is geen luxe, maar een noodzakelijke basisvoorziening voor een weerbaar Nederland.