Week van Gezond Zwanger Worden 2025
Programma Week Gezond Zwanger Worden
Onderdeel van het programma Kansrijke Start is Gezond Zwanger Worden. Om een gezonde generatie te laten opgroeien en gezondheidsverschillen te verkleinen, is een gezonde leefstijl al vóór de bevruchting (preconceptie) belangrijk. Ook sociale en psychische factoren beïnvloeden de gezonde ontwikkeling van een kind. Bewust kiezen voor een zwangerschap en je daarop tijdig voorbereiden, is een eerste stap om zoveel mogelijk kinderen een Kansrijke Start te geven.
In het project Gezond Zwanger Worden stimuleren we professionals in het medisch en sociaal domein, maar ook in het onderwijs, om het gesprek aan te gaan met mensen in de vruchtbare leeftijd over gezond zwanger worden. Zo verhogen we de bewustwording hierover. Denk bijvoorbeeld aan huisartsen en apothekers bij medicijnvoorschriften, maar ook aan sociaal hulpverleners, tandartsen, psychologen en fysiotherapeuten.
‘Wil je het komende jaar zwanger worden?’ Die vraag zou in de zorg en hulpverlening vanzelfsprekend moeten zijn, vooral als het contact te maken heeft met één van de factoren die belangrijk zijn voor gezond zwanger worden. Daarnaast richten we ons ook rechtstreeks op mensen zelf, buiten zorg en hulpverlening om, zodat zoveel mogelijk mensen bereikt worden en bewust én goed voorbereid kunnen kiezen voor het krijgen van een kind of het voorkomen van een zwangerschap.
In drie GGD-regio’s – Drenthe, Flevoland en Zuid-Holland Zuid – onderzoeken we hoe een integrale aanpak van preconceptiezorg en voorlichting werkt. Elke regio heeft zijn eigen lokale structuren en aandachtspunten. Door in drie verschillende regio’s te experimenteren met diverse aanpakken, leren we wat wel en niet werkt, maar ook waarom, hoe en onder welke voorwaarden. Zo ontwikkelen we een landelijke routekaart om preconceptiezorg en -voorlichting ook in andere regio’s goed te kunnen invoeren.
Rutgers en Pharos zijn belangrijke landelijke partners in dit project. Zij spelen een grote rol bij de implementatie en verspreiding van kennis over gezond zwanger worden binnen zorg, sociaal domein en onderwijs. Daarnaast heeft Rutgers met Seksualiteit.nl een belangrijk publiekskanaal voor informatie over gezond zwanger worden.
Vragen? Mail naar: gzw@ggdghor.nl
Preconceptionele gezondheid
Preconceptionele gezondheid, preconceptionele voorlichting en preconceptiezorg: ze klinken bijna hetzelfde, maar betekenen niet precies hetzelfde. Hoe zit dat, en hoe past dit binnen het project Gezond Zwanger Worden?
Preconceptiezorg gaat meestal over een individueel* en op maat gemaakt zorgtraject, zoals tijdens een preconceptieconsult (ook wel kinderwensconsult genoemd). Deze zorg valt onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) en noemen we ook wel curatieve zorg: zorg om iemand beter te maken bij een bestaande aandoening of om gezondheidsrisico’s te behandelen.
Preconceptionele voorlichting richt zich op het geven van informatie en advies – individueel én in groepsverband – aan iedereen in de vruchtbare leeftijd. Het project Gezond Zwanger Worden richt zich vooral op dit onderdeel. Publieke gezondheidsvoorlichting valt doorgaans onder de Wet publieke gezondheid (Wpg). Zowel preconceptiezorg als preconceptionele voorlichting zijn samen onderdeel van het bredere begrip preconceptionele gezondheid.
*Zorg kan ook in groepsverband worden gegeven. Voorlichting kan ook individueel plaatsvinden.
Reproductieve gezondheid
De term reproductieve gezondheid kom je ook regelmatig tegen. Reproductief betekent voortplanting. Reproductieve gezondheid gaat dus over zorg én voorlichting rondom voortplanting, zoals vruchtbaarheid, anticonceptie, het voorkomen van onbedoelde zwangerschappen, abortus en seksualiteit. Wereldwijd wordt vaak gesproken over seksuele en reproductieve gezondheid als geheel. Preconceptionele gezondheid – en dus ook Gezond Zwanger Worden – valt hierbinnen.
Welke factoren spelen een rol voor Gezond Zwanger Worden?
Wie zwanger wil worden, kan zich het beste goed voorbereiden – zowel vrouwen als mannen. Een gezonde start verhoogt de kans op een succesvolle zwangerschap en helpt het kind gezond ter wereld te komen.
Met de online vragenlijst ZwangerWijzer kan iemand in 15 minuten nagaan welke factoren belangrijk zijn voor de gezondheid van de zwangerschap en de baby. Denk aan ziektes, medicijngebruik, middelengebruik, voeding en leefstijl.
De vragenlijst kan ook samen met een partner worden ingevuld. Na afloop krijgen deelnemers direct informatie en advies over eventuele risico’s, plus een overzicht van de antwoorden. Dit overzicht kan meegenomen worden naar de (huis)arts of verloskundige voor een preconceptieconsult. Aan het einde van de vragenlijst krijgen deelnemers ook informatie over een coachingsprogramma om hun leefstijl te verbeteren.
Wie ZwangerWijzer invult, doorloopt dus alle factoren die relevant zijn voor preconceptionele gezondheid. ZwangerWijzer wordt gebruikt vanwege de wetenschappelijke onderbouwing en betrouwbaarheid.
Hieronder staat een overzicht van alle factoren zoals deze op ZwangerWijzer zijn opgenomen.
Leefstijl
Familie en afkomst
Werk en thuis
Ziektes
Medicatie en vaccinatie
Gevoelens en ervaringen
Bewust kiezen voor een zwangerschap en je hierop tijdig voorbereiden is een belangrijke eerste stap om zoveel mogelijk kinderen een Kansrijke Start te geven. Gezond Zwanger Worden begint al vóór de bevruchting (preconceptioneel). Ons doel is om het gesprek hierover te normaliseren voor iedereen in de vruchtbare leeftijd en de bewustwording te vergroten.
Ook professionals in het medisch én sociaal domein hebben hierbij een sleutelrol. Zij moeten weten hoe zij het gesprek kunnen aangaan en welke handelingsopties er zijn. De vraag “Wil je het komende jaar zwanger worden?” kan het startpunt zijn voor een gesprek tussen (toekomstige) ouders en hun formele of informele netwerk in zorg en ondersteuning. Uiteindelijk moet Gezond Zwanger Worden een vast onderdeel worden van de kwaliteit van zorg en het ondersteuningsaanbod.
Achtergrond
De eerste 1.000 dagen van een kind – van conceptie tot de tweede verjaardag – vormen de basis voor een gezond leven. Onderzoek laat zien dat niet alleen biologische, maar ook sociale en psychische factoren in deze periode bepalend zijn voor de gezondheid later in het leven. Factoren als voeding, stress, blootstelling aan schadelijke stoffen en de sociale omgeving hebben invloed op de ontwikkeling van organen en hersenen, en kunnen het risico op aandoeningen als obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten vergroten.
In 2010 adviseerde een door het ministerie van VWS ingestelde werkgroep om preconceptiezorg landelijk te implementeren. Hierbij lag de focus vooral op medische en leefstijlrisico’s, zoals roken, alcohol, voeding en foliumzuur, via preconceptieconsulten bij verloskundigen of huisartsen. Onderzoek heeft sindsdien overtuigend aangetoond dat een gezonde leefstijl vóór de zwangerschap complicaties kan voorkomen.
Toch bleef het bereik laag – vooral onder mensen in kwetsbare situaties. De zorg had een medisch imago en bereikte vooral hoogopgeleide vrouwen met een actieve kinderwens; mannen werden nauwelijks betrokken. Daarnaast werd steeds duidelijker dat sociale en psychische factoren, zoals stress, armoede en instabiele thuissituaties, minstens zo belangrijk zijn voor een gezonde zwangerschap.
Aanleiding en context
Met de lancering van het landelijke actieprogramma Kansrijke Start in 2018 kwam er meer aandacht voor de periode vóór de zwangerschap. Naast Nu Niet Zwanger kregen ook de activiteiten rondom Gezond Zwanger Worden een prominente plek. Het programma richt zich op alle mensen in de vruchtbare leeftijd – ook in kwetsbare situaties en zonder actieve kinderwens.
De missie van Kansrijke Start 2022–2025 is helder: alle kinderen een gezonde start geven. Die start begint al vóór de zwangerschap – in de preconceptionele periode. Idealiter begint de voorbereiding minstens 12 maanden voor de bevruchting. Dat heeft te maken met de aanmaakcyclus van gezonde zaadcellen (drie maanden) én het belang van een gezonde omgeving voor de vroege ontwikkeling van het embryo.
Toch is de bewustwording hierover nog beperkt. Veel zwangerschappen ontstaan in een ‘grijs gebied’, waarin mensen het aan het lot overlaten of niet actief plannen. Traditionele preconceptieboodschappen sluiten daar vaak niet goed bij aan. Vooral vrouwen in kwetsbare situaties ervaren extra barrières, zoals lage gezondheidsvaardigheden, gebrek aan kennis en stigma.
Belangrijkste knelpunten:
Een integrale, langdurige aanpak is daarom noodzakelijk. Gezond Zwanger Worden is niet alleen een gezondheidsvraagstuk, maar ook een maatschappelijke opgave – en misschien wel de ultieme vorm van preventie.
Doel en aanpak
GGD GHOR Nederland diende in 2024 een subsidieaanvraag in bij het ministerie van VWS. Deze werd gehonoreerd, en in 2025 is het project Gezond Zwanger Worden gestart. Het project duurt twee jaar en heeft als doel een integrale aanpak te ontwikkelen, evalueren en opschalen die:
Startregio’s en partners
In drie GGD-regio’s – Drenthe, Flevoland en Zuid-Holland Zuid – wordt gekeken hoe een integrale aanpak van preconceptiezorg en -voorlichting werkt. Iedere regio kent andere structuren en aandachtspunten. Door verschillende werkwijzen te vergelijken, leren we wat werkt, waarom, en onder welke voorwaarden. Dit moet leiden tot een landelijke routekaart om preconceptiezorg en -voorlichting ook in andere regio’s in te bedden.
Rutgers en Pharos zijn als landelijke partners betrokken. Rutgers heeft met Seksualiteit.nl een belangrijk publiekskanaal voor informatie over Gezond Zwanger Worden. Pharos zet in op het bereiken van mensen in kwetsbare situaties en het versterken van gezondheidsvaardigheden. Samen werken we aan een brede implementatie in zorg, sociaal domein en onderwijs.
Heeft je cliënt een actuele kinderwens of zwangerschapswens? Dan vind je hier praktische praatplaten die je kunnen helpen bij een oriëntatie op een gezonde zwangerschap en het ouderschap. Gemaakt door GGD Rotterdam-Rijnmond
Gemeente Dordrecht is een voorloper op het gebied van preconceptiezorg en gaat hiermee als een van de eerste gemeenten concreet aan de slag met de afspraken die gemaakt zijn in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Hierin staat: “Gemeenten zorgen ervoor dat inwoners in de vruchtbare leeftijd in het verlengde van prenatale voorlichting op een laagdrempelige manier preconceptievoorlichting aangeboden krijgen en bekend zijn met de mogelijkheden voor preconceptiezorg”. Lees hier het plan van aanpak voor Gezond Zwanger Worden in Dordrecht met bijbehorende infographic.
In de podcast 1000 dagen 1000 vragen zoekt Eva Cleven naar tips en antwoorden op alle vragen waar ouders mee te maken kunnen krijgen in de eerste 1000 dagen van hun kind. Deze podcast is voor alle ouders, aanstaande ouders en iedereen met een kinderwens en is een hulpstuk voor alle hulpverleners, professionals en organisaties om (aanstaande) ouders te informeren over de eerste 1000 dagen, van de kinderwens en de zwangerschap tot het tweede levensjaar.
In deze podcast geven neuroloog Ilse Wegner en verpleegkundig specialist Inge Brummelhuis voorlichting over epilepsie en een zwangerschapswens. Wat staat je te wachten, wat betekent zwangerschap voor je medicijngebruik, hoe zit het met de bevalling en wat zijn de risico’s? Dit zijn een aantal onderwerpen die aan bod komen
Saar van Nederveen-Bendien, longarts in het Haga-ziekenhuis bespreekt in deze podcast voor professionals onder andere over richtlijnen over astma en Gezond Zwanger worden.
Artsen en hulpverleners zouden veel vaker moeten vragen of hun patiënten en cliënten wel kinderen willen, betogen Connie Rijlaarsdam en Hans Schleiffert in de Volkskrant van 5 juni. ‘We hebben nog heel wat herstelwerk te verrichten.’
Zorgen voor een gezonde zwangerschap
Van 6 tot en met 10 oktober 2025 organiseren we voor de tweede keer de Week van Gezond Zwanger Worden. Een week waarin we samen extra aandacht vragen voor het belang van een gezonde start – voor toekomstige ouders én voor toekomstige generaties.
We richten ons op bewustwording bij zowel (toekomstige) ouders als professionals. Iedere professional in het medisch en sociaal domein kan het verschil maken door de vraag te stellen: “Wil je het komende jaar zwanger worden?”
Die vraag kan het startpunt zijn voor een gesprek over het belang van een gezonde leefstijl vóór de zwangerschap, en voor een verwijzing naar bijvoorbeeld ZwangerWijzer of een kinderwensspreekuur bij de huisarts of verloskundige.
2025
Ook in 2025 maken we deze week samen, met de inzet en creativiteit van organisaties die werken aan een Kansrijke Start. Zij spelen een onmisbare rol in het bereiken van professionals én (toekomstige) ouders.
Bekijk de video met de aankondiging van de Week van Gezond Zwanger Worden 2025
Programma
Het programma wordt samengesteld op basis van de activiteiten die door het hele land worden georganiseerd. In aanloop naar oktober vullen we het programma steeds verder aan. Houd deze pagina in de gaten voor updates.
Meedoen? Zo kan het
Organiseer in deze week bijvoorbeeld:
Inspiratie opdoen? Kijk dan hier naar de activiteiten van 2024.
Communicatie
Breng de Week van Gezond Zwanger Worden onder de aandacht via uw eigen kanalen. In de communicatietoolkit 2025 vindt u kant-en-klare visuals, teksten, social media-posts en hashtags.
Ideeën of vragen?
Heeft u ideeën of plannen? Of wilt u een activiteit van vorig jaar herhalen? Laat het ons weten via dienstpostbuskansrijkestart@minvws.nl. Dan nemen we uw activiteit op in de landelijke agenda en kunnen we deze eventueel uitlichten via onze nieuwsbrief of LinkedIn-pagina.
Samen maken we het verschil – al vóór de zwangerschap.
Wij kijken uit naar mooie initiatieven en een fijne samenwerking tijdens de Week van Gezond Zwanger Worden 2025!
De week van Gezond Zwanger Worden heeft in 2024 plaatsgevonden van 17 tot 21 juni. Tijdens deze week lag de focus op het vergroten van bewustzijn over preconceptiezorg, voorlichting en het belang van een gezonde leefstijl voor mensen in de vruchtbare leeftijd met een actieve kinderwens. Er werden verschillende activiteiten georganiseerd, zoals webinars, interviews en voorlichtingsbijeenkomsten. Bekijk hier een overzicht van de activiteiten tijdens de Week van Gezond Zwanger Worden 2024.
Ook is er een leuke compilatie gemaakt van deze geslaagde week. Bekijk hier een video terugblik van de Week van Gezond Zwanger Worden 2024.
Voor de Week van Gezond Zwanger Worden 2024 is een communicatietoolkit ontwikkeld. Bekijk de toolkit hier.
De week was een initiatief van Kansrijke Start, een programma van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het doel is om alle kinderen een kansrijke start te geven.
Doelstellingen van de Week van Gezond Zwanger Worden:
Ook werd de website van ZwangerWijzer extra onder de aandacht gebracht. Dit resulteerde in een verdubbeling van het aantal bezoekers.
Steeds meer speelplekken, sportvelden en OV-haltes zijn rookvrij. In 2025 heeft 37% van de gemeenten (bijna) alle speelplekken rookvrij gemaakt, een aanzienlijke stijging ten ...
Lees meer
Van 31 maart tot en met 4 april vindt de 20e editie van de Week van de Lentekriebels plaats: een jaarlijks terugkerende projectweek voor ...
Lees meer
Kinkhoest kan gevaarlijk zijn voor pasgeboren baby’s. Vanaf 16 december kunnen zwangere vrouwen daarom gratis een vaccinatie halen die hun kind direct ...
Lees meer