De vergrijzing en de wens om langer thuis te blijven wonen, hebben gevolgen voor de woningvoorraad en inrichting van buurten. Een geschikte woning is een zelfstandige woning die geschikt is (te maken) voor bewoning in alle levensfasen, met minimale fysieke inspanning en minimale kans op ongevallen. Op die manier kunnen ouderen of mensen met een lichamelijke beperking prettig en comfortabel wonen. Men hoeft niet noodgedwongen bestaande sociale contacten te verbreken en de vertrouwde sociale omgeving te verlaten.
Deze woningen moeten dan wel betaalbaar zijn voor deze doelgroepen. Door de directe woonomgeving goed in te richten worden ouderen of mensen met een beperking ondersteund om gezond te leven, sociale contacten op te doen en langer zelfstandig thuis te blijven wonen. Het gaat dan bijvoorbeeld om veilige en aantrekkelijke wandelroutes naar voorzieningen voor dagelijkse behoeften, activiteiten en zorg.
Een woning die aanpasbaar is aan wensen en behoeften van bewoners zorgt ervoor dat de woning geschikt blijft om in te wonen als levensomstandigheden of behoeften veranderen, bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom. Het gaat hierbij ook om aspecten als beschikbaarheid, geschiktheid en betaalbaarheid van (levensloopgeschikte) woningen.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: RLI advies toegang tot de stad
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Ontwerpgids meegroeiwonen, Platform31
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Kenniscentrum wonen en zorg
Geschikte woningen zijn makkelijk toegankelijk zijn voor ouderen, mensen die minder goed ter been zijn en mensen die hulpmiddelen nodig hebben. Bewoners kunnen zich veilig bewegen rondom hun woning en voelen zich ook veilig.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Beter oud, Gezond Ontwerp, Thema groen en water
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven
De nabijheid van publieke voorzieningen is vooral belangrijk voor mensen met een beperkte actieradius, zoals jonge gezinnen, kinderen en ouderen. Dit geldt ook voor mensen met een zwakke gezondheid en voor mensen met weinig geld. Voor deze specifieke groepen is het van belang dat er voorzieningen op loop- en rollatorafstand te bereiken zijn.
Het gaat om (openbare) buitenruimtes zoals straten, pleinen en parken, waar men elkaar kan ontmoeten. En om voorzieningen in binnenruimtes, zoals bibliotheek, supermarkt, huisarts, buurthuis en winkel. Dit bevordert zelfredzaamheid in het dagelijks leven.
Zie voor maatregelen de kernwaarde “Voorzieningen dichtbij”
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: RLI toegang tot de stad
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: RLI toegang tot de stad
Infrastructuur en routes zijn zo ingericht dat kinderen, ouderen en mensen met een beperking veilig en zelfstandig kunnen lopen en indien mogelijk fietsen. Veilig is zowel fysiek, bijvoorbeeld verkeersveilig, als sociaal bijvoorbeeld goed verlicht.
Zie voor maatregelen de kernwaarde “Actief vervoer”.
Aantrekkelijke plekken bieden mensen gelegenheid te ontmoeten, ontspannen, bewegen en gezond te genieten. Deze aantrekkelijke plekken zijn voor iedereen toegankelijk en veilig te bereiken.
Zie voor maatregelen de kernwaarde “Aantrekkelijke plekken”.
Overheidsbeleid is gericht op langer zelfstandig wonen en bevorderen van zelfredzaamheid van mensen. Dit vraagt soms om gedragsverandering en ondersteuning. Participatie is een van de pijlers van het concept positieve gezondheid. Wie goed kan omgaan met gezondheidsproblemen, kan blijven participeren. De GGD’en hebben veel kennis van en ervaring met gedragsveranderingsprogramma’s en positieve gezondheid en kunnen overheid of initiatiefnemer hierbij ondersteunen.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven – valpreventie
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven – interventieoverzicht 65+
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven – interventieoverzicht chronisch zieken
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Loket gezond leven – participatie
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: WHO – age-friendly world
In de eigen organisatie (GGD’en, gemeenten, andere overheid) zijn er ook keuzes die te maken hebben met toegankelijkheid. Practice what you preach en geef het goede voorbeeld!
Voorzieningen worden alleen goed gebruikt als deze aansluiten op de behoeften van gebruikers. Dat kan door middel van een goed proces met burgerparticipatie. Burgerparticipatie betekent dat bewoners actief meedoen bij de planning, ontwikkeling, uitvoering, beheer en/of evaluatie van beleid, infrastructuur en voorzieningen. Vroegtijdig samenwerken vergroot de kwaliteit van oplossingen en zorgt ervoor dat verschillende perspectieven, kennis en creativiteit direct op tafel komen.
Participatie is gebaseerd op vertrouwen, zowel van professionals in burgers als omgekeerd. Er zijn verschillende niveaus van participatie mogelijk, van informeren, raadplegen en adviseren tot coproduceren of meebeslissen. Het doel van het inzetten van de bewonersparticipatie bepaalt mede de methode die gebruikt wordt en de te betrekken bewoners(groepen). Participatie is altijd maatwerk.
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: RIVM handreiking bewonersparticipatie, Inspiratiegids participatie, Loket Gezond Leven
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: RIVM handreiking bewonersparticipatie, Inspiratiegids participatie
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Pharos
▶ Meer informatie en/of voorbeelden: Nederlands Instituut voor Toegankelijkheid, PBTconsult, VACPunt Wonen
Klik hier voor de online versie van deze praatplaat.