Asielzoekers wegwijs in onze gezondheidszorg

Wat nou als je net in Nederland bent aangekomen, de taal nog niet goed spreekt en de weg in de Nederlandse gezondheidszorg nog niet goed kent? Dan zijn gezondheidsbevorderaars Hilde Roberts en Emine Bolat er voor je. Zij geven, samen met hun GGD-collega’s, voorlichtingen aan asielzoekers die verblijven in de opvanglocaties van het COA. Samen met een tolk geven ze informatie over diverse gezondheidsthema’s. Zo worden asielzoekers steeds meer wegwijs in de Nederlandse gezondheidszorg en zelfredzaam als het gaat om hun gezondheid.

Toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan, geeft Hilde aan: “In een azc (asielzoekerscentrum) leven mensen samen met veel verschillende talen en achtergronden. Dan is maatwerk nodig, zeker toen we in coronatijd niet naar de locatie toe konden. Normaal gesproken horen we welke vragen er leven en gaan we met een voorlichting en een tolk naar de locatie. Dan geven we informatie, tips en beantwoorden we vragen over gezondheid en de Nederlandse gezondheidszorg. En: mensen gaan ook met elkáár in gesprek. Ik vind het mooi om te zien hoe mensen heel open ervaringen delen.”

Iedereen op afstand

Toen door de coronacrisis ook in Nederland iedereen thuis ging werken en we groepsvorming moesten vermijden, kwam de groepsvoorlichting in de azc’s tot stilstand. En dát in een gezondheidscrisis. Om dan aan betrouwbare informatie te komen over de coronacrisis of over andere gezondheidsklachten als je de taal niet machtig bent, is niet eenvoudig. Dit was een landelijk probleem, dus de gezondheidsbevorderaars van de GGD’en startten een werkgroep en al snel ontstond het plan om online voorlichting te gaan geven. Klinkt makkelijk, was het niet. Iedereen weet immers nog hoe we in het hele land moesten wennen aan Zoom, Teams, haperend internet en de voelbare afstand – ondanks dat we dezelfde taal en cultuur delen en er voldoende middelen waren om op afstand te werken. Mensen die net in ons land zijn, hebben vanzelfsprekend nog meer uitdagingen dan hun Nederlandse buren. Hoog tijd dus voor een creatieve oplossing.

Creativiteit onder tijdsdruk

Veel tijd om te brainstormen was er niet. Corona greep snel om zich heen, ook in azc’s. “Veel asielzoekers kennen een andere overheid en gezondheidszorg dan we in Nederland gewend zijn. In azc’s gingen wilde verhalen rond over wat er allemaal verkeerd zou zijn aan coronavaccins,” vertelt Emine. Onder de nodige tijdsdruk startten de online sessies voor alle azc’s in Nederland, in wel 12 verschillende talen, om mensen zo snel mogelijk van de juiste informatie over corona te voorzien. “Heel anders dan we gewend waren,” aldus Hilde.

Emine vult aan: “Er gingen allerlei verhalen rond over de vaccins, daarom gaven we mensen een plek om hun vragen te stellen en om over hun onzekerheden te praten.” Hilde: “Onze tolken vertelden dat er veel vertrouwen was bij asielzoekers, omdat ze zien hoe de zorg in Nederland geregeld is. Daarmee voelde het juist logisch om voor een vaccin te kiezen.”

Eindelijk weer echt samen

Wanneer de maatregelen versoepeld zijn, kunnen Emine en Hilde weer fysiek voorlichting geven. Samen met een groep in gesprek gaan en handvatten creëren voor een gezondere toekomst. Soms lukt het niet meteen om contact te leggen met mensen, maar Hilde gaat daar creatief mee om: “Niet lang geleden kwam een groep jonge, Eritrese vrouwen niet naar de voorlichting. Ik zocht ze op waar ze samen koffie dronken en ben het gesprek aangegaan over hun gezondheid en wat je kunt verwachten als je naar de dokter gaat – daar waren ze heel blij mee. Meer informatie geeft meer grip op hun leven en hun gezondheid. En vaak is het niet zo dat mensen niet wíllen, maar gewoon niet goed weten hoe ze het aan moeten pakken. Dan moeten we een andere manier bedenken om ze te bereiken.” Het belang van gezondheidsvoorlichting mag duidelijk zijn, zo zegt Hilde: “Als we mensen wegwijs maken in ons land en ons zorgsysteem, voorkomen we dat de zorg onnodig overbelast raakt.” Emine beaamt dit: “Door mensen te leren beter voor zichzelf te zorgen, worden ze zelfredzaam.”