Met de wijk-GGD’er geen handboeien voor mensen met verward gedrag, maar hulp

Er wordt volop geëxperimenteerd om het aantal incidenten rond mensen met onbegrepen gedrag terug te dringen. Een succesvolle pilot is de ‘wijk-GGD’, een werkwijze die begin 2022 door 21 gemeenten wordt ingevoerd. In Veldhoven loopt al langer een wijk-GGD’er rond.

Telkens kwamen er meldingen over hem binnen. In het Brabantse Veldhoven liep de twintiger geregeld luid schreeuwend over straat, omwonenden waren bang geworden voor hun buurman. “Hij was overduidelijk in de war, hij ging op in een eigen wereld”, blikt wijkagent Anja Verberne terug. “Ik kon geen enkel contact met hem krijgen. Maar intussen was de veiligheid in de buurt wél in het geding. Niet alleen zorgde hij voor geluidsoverlast, ook uitte hij dreigementen richting buurtbewoners.”

Twee jaar geleden had de man Verberne een berg werk bezorgd. De wijkagent, die in Veldhoven wekelijks te maken heeft met meldingen rondom personen die onbegrepen gedrag vertonen, was door hem vaak hele dagen aan haar bureau gekluisterd. “Dan probeerde ik zijn huisarts op te sporen, de GGZ te bellen, de gemeente in te schakelen. Wat kon ik anders?” Onder meer vanwege privacy-redenen kreeg ze vaak nul op het rekest. “Soms liep de situatie intussen uit de hand, belandde zo iemand in de cel. Het was om gek van te worden.”

Hulp in plaats van handboeien

Tegenwoordig draait Verberne in dit soort situaties het nummer van Kirsten Peek. Peek is een van de twee ‘wijk-GGD’ers’ van Veldhoven, en onderdeel van een pilot die wegens succes is verlengd. Het project is een samenwerking tussen politie, de gemeente en GGD Brabant-Zuidoost en heeft een drieledig doel: agenten als Verberne ontlasten, escalaties rond personen met onbegrepen gedrag voorkomen, en kwetsbare mensen sneller en beter helpen.

“Zoals verreweg de meeste mensen met verward gedrag veroorzaakte hij weliswaar overlast, maar hij was geen crimineel”, stelt de wijkagent. “Hij was door wat voor reden dan ook de grip op zijn leven kwijtgeraakt, iets wat iedereen kan overkomen.”

“Maar ikzelf heb niks met zorg. Ik heb daar de kennis niet van, de ingangen niet voor. Kirsten heeft die wel. Zij is opgeleid als verpleegkundige, spreekt de taal van medische professionals en kan met hulp van het Meldpunt kijken welke zorg er al gegeven wordt en wat voor hulp er nog nodig is. Anders dan ik is ze niet gebonden aan allerlei regels en protocollen.”

Voorkomen dat het escaleert

Wijk-GGD’er Peek: “Ik ben herhaaldelijk bij deze man langsgegaan, om rustig te kijken waar hij problemen ervoer. Hij bleek ook allerlei lichamelijke klachten te hebben. Via gesprekjes in de deuropening, door de brievenbus en zelfs het wc-raam probeerde ik hem te verleiden tot een stukje zorg. Die kreeg hij nog niet.” Na een klinische behandeling zet hij nu stappen om beschermd te gaan wonen.

“Maar wat we eigenlijk beogen met deze samenwerking, is dat het niet tot het punt van overlast en escalaties komt.” De wijk-GGD’er doet daarom tevens aan preventie. “Ik praat niet alleen met Anja en het Meldpunt, maar ook met woningbouwverenigingen, huisartsen en buurtbewoners over mensen die mogelijk in de knel zitten.” Meldt een winkelier dat een vaste klant plots met duizenden euro’s rondloopt, of ziet iemand dat de woning van zijn buurman vervuild raakt, dan gaat Peek langs.

“Soms is er niks aan de hand, of komt de klacht voort uit een burenruzie. Maar in andere gevallen blijkt iemand bijvoorbeeld dementie te ontwikkelen, te zijn vastgelopen na een echtscheiding of baanverlies, of te kampen met verslaving. Dan probeer ik samen met die persoon naar oplossingen te zoeken.” Wijkagent Verberne vult Peek lachend aan: “Hoef ik er niet eens meer aan te pas te komen!”

De gemeente was alleen tijdens kantooruren bereikbaar

De samenwerking tussen de wijk-GGD’er, de politie en de gemeente is nog niet perfect, bleek uit de eindevaluatie van de eerste termijn van de pilot. Zo waren de medewerkers van de gemeente alleen tijdens kantooruren bereikbaar en kwamen de twee wijk-GGD’ers tijd tekort. Ook is het nog niet gelukt het aantal meldingen bij de politie terug te dringen. Sterker nog, het aantal overlastincidenten met mensen met onbegrepen gedrag is tijdens de eerste proefperiode juist fors toegenomen.

Verberne nuanceert het beeld dat uit de cijfers naar voren komt. “We hebben natuurlijk de pandemie die voor problemen zorgt. Ook registreren we nu die meldingen anders bij de politie en maken inwoners vaker melding van mensen die opvallend gedrag vertonen, omdat het thema met de komst van de wijk-GGD’er meer bekendheid heeft gekregen.”

Zelf stelt de wijkagent minder werkdruk te ervaren dan voorheen. “Ik kom weer buiten, heb tijd om de wijk in te trekken.” Ook de cliënten van de wijk-GGD’ers, lokale zorginstanties, en inwoners van Veldhoven zijn enthousiast over de verlengde proef. “Net als ik zien zij dat het minder vaak uit de hand loopt, door de samenwerking worden mensen met verward gedrag meteen naar de juiste hulpverlening toegeleid. Het heeft echt meerwaarde om de krachten te bundelen.”

Bron: Trouw, 20-01-2022