De vaccinatiegraad verhogen: laagdrempeligheid en vertrouwen spelen sleutelrol

In het kader van World Immunization Week, waarin het belang van vaccineren centraal staat, spreken we met diverse professionals die betrokken zijn bij het vaccineren vanuit GGD GHOR Nederland én de GGD’en. Vandaag spreken we Claire Lovell, programmamanager van het Rijksvaccinatieprogramma bij GGD Amsterdam. 

De afgelopen jaren zag GGD Amsterdam, net als andere GGD’en in Nederland, een daling in de vaccinatiegraden. In Amsterdam kwamen in 2021 alle vaccinatiegraden voor zuigelingen onder de drempel van 90%.

In actie komen

“In een onderzoeksprogramma, dat startte in 2019, hebben we de data rondom de vaccinatiegraden verder onderzocht. Hierdoor hebben we inzicht gekregen in de vaccinatiecijfers in de wijken, wat grote verschillen tussen de wijken aan het licht bracht. Op basis hiervan zijn we per doelgroep gaan kijken naar de oorzaak van deze verschillen in cijfers.” 

Eén van de redenen voor de lage vaccinatiegraden onder negen- en tienjarigen en jongeren in bepaalde wijken, was dat de vaccinaties op een vaste plaats en tijd plaatsvonden. Ouders gaven aan dat het zou helpen als de vaccinaties vaker en dichterbij aangeboden worden. Een reden voor de daling van de zuigelingen-vaccinatiegraden was dat ouders hier minder vertrouwen in hadden. “In de coronatijd is er meer weerstand ontstaan tegen vaccineren. In eerste instantie was deze weerstand tegen de coronaprik, maar later ook tegen vaccineren in het algemeen.”

“We wilden ons gezicht meer in de wijk laten zien.”

Vertrouwen en laagdrempeligheid

Claire en haar collega’s bezochten verschillende wijken om te zoeken naar oplossingen die kunnen leiden tot een stijging van de vaccinatiegraden. “We wilden meer ouders en jongeren bereiken met kleinschalige voorlichtingen in de wijk, juist op die plekken in de wijk waar onze doelgroep veel komt. Denk bijvoorbeeld aan het voeren van gesprekken van jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen met ouders en jongeren in de buurthuizen of jongerenverenigingen,” licht Claire toe. 

“Naast kleinschalige voorlichtingen, merkten we dat we de vaccinaties toegankelijker moesten maken. Daarom hebben we voor negen- en tienjarigen en jongeren besloten om niet meer in grote (sport)hallen te vaccineren, maar juist op verschillende plekken in de wijk. Ook de zuigelingenvaccinaties worden daar al vanouds gegeven. Dit jaar vaccineren we kinderen in de schoolleeftijd op 20 verschillende plekken. Voorheen waren dat er maar zeven. Bovendien hebben we de vaccinatieperiode uitgebreid van twee keer per jaar naar bijna wekelijks, waardoor er altijd wel een geschikt moment is voor een vaccinatie,” vertelt Claire.” 

Daarnaast zetten ze zich in op doelgroepgerichte communicatie. “Bijvoorbeeld met informatie in zes talen en een campagne op sociale media. Want daar gaan veel berichten over vaccinaties rond die niet kloppen. Een ander voorbeeld is dat we een AI-tool op onze website inzetten die informatie in meerdere talen vertaalt. Hiervoor gebruiken we zogeheten AI-vertellers die linksonder in de webpagina’s beschikbaar zijn.”

Positieve resultaten

Het praten over vaccineren heeft een positief effect. “Ouders kunnen hun vragen stellen en hun zorgen uiten, waardoor we een open gesprek met hen kunnen voeren over wat zij horen uit hun omgeving. Twijfels worden zo weggenomen.”  

Dankzij de wijkgerichte en fijnmazige aanpak wist GGD Amsterdam de HPV-vaccinatiegraad onder meisjes met een Turkse of Marokkaanse migratieachtergrond te verhogen met 10%. Ook is de vaccinatiegraad bij de DTP-vaccinatie en BMR-vaccinatie voor schoolkinderen (10 jaar) in deze regio, ondanks de dalende landelijke trend, stabiel gebleven rond de 80%.

“Ondanks de extra inspanningen en investeringen van de gemeente Amsterdam is er meer nodig om de vaccinatiegraden te verhogen.” 

Financiële noodzaak

Claire geeft aan dat financiering een grote rol speelt in de haalbaarheid van hun vaccinatiedoelen. “Ondanks de extra investeringen van de gemeente Amsterdam is er meer nodig om het tij te keren. Vaccineren is minder vanzelfsprekend geworden. Het vertrouwen in vaccinaties staat onder druk. We zien uitbraken van kinkhoest en mazelen in ons land als gevolg. We weten dat een fijnmazige en wijkgerichte aanpak werkt voor het verhogen van de vaccinatiegraden. De kosten van onze extra inspanningen staan echter niet meer in verhouding tot de financiering van het Rijk. Terwijl het uitbreiden en intensiveren van de aanpak juist nu broodnodig is.”

Staatssecretaris Van Ooijen, van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, benadrukt het belang van een wijkgerichte aanpak in een Kamerbrief: “Ik verwacht van alle gemeenten dat zij meer gaan inzetten op een wijkgerichte aanpak en dat goede voorbeelden – zoals bijvoorbeeld gezien in Amsterdam – door andere gemeenten worden overgenomen, passend bij de lokale situatie.”