Veel aandacht voor publieke gezondheid in verkiezingsprogramma’s

In juli riep GGD GHOR Nederland politieke partijen op om in hun verkiezingsprogramma’s de gezondheid van mensen de prioriteit te geven die het verdient. Het doet ons deugd dat daar breed gehoor aan is gegeven en dat het belang van preventie en een gezonde leefomgeving in vrijwel alle verkiezingsprogramma’s terug te lezen is. Ook is er breed draagvlak voor het verkleinen van de gezondheidsverschillen.

Veel partijen benadrukken dat ze de gezondheidsverschillen willen verkleinen en zien gezondheid hier in samenhang met andere (sociale en maatschappelijke) problemen (BBB, ChristenUnie, D66, GroenLinks-PvdA, Nieuw Sociaal Contract, Partij voor de Dieren, SGP, SP, Volt). Ook de koppeling met gezonde leefomgeving wordt door verschillende partijen gelegd. Een leefomgeving die uitnodigt tot bewegen (ChristenUnie, D66, Nieuw Sociaal Contract, SP, Volt) en waar bewoners profiteren van schone lucht, water en bodem (ChristenUnie, D66, GroenLinks-PvdA, Nieuw Sociaal Contract, Partij voor de Dieren, Volt).

Preventie en jeugd

Preventie, o.a. bij de jeugd, kan op veel belangstelling rekenen in de verkiezingsprogramma’s. De aangedragen oplossingsrichtingen zijn divers. Van extra investeringen in preventie (BBB, ChristenUnie, D66, GroenLinks-PvdA, Nieuw Sociaal Contract) tot het wettelijk verankeren van gezondheidsdoelen (D66, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren). Van een landelijke basisfinanciering voor GGD’en (GroenLinks-PvdA) tot het stimuleren van gezonde keuzes en ontmoedigen van ongezonde keuzes (BBB, ChristenUnie, D66, VVD).

Bekende preventiethema’s zien we volop terug, vaak met extra focus op de jeugd. Zoals:

• Gezonde voeding, in het bijzonder voor kinderen en op scholen (BBB, CDA, D66, Nieuw Sociaal Contract, Partij voor de Dieren, Volt).
• Voldoende sporten en bewegen, vooral ook voor kinderen (BBB, CDA, ChristenUnie, D66, Nieuw Sociaal Contract, SGP, SP, Volt, VVD).
• Maatregelen om roken te ontmoedigen (ChristenUnie, D66, Nieuw Sociaal Contract, SGP, Volt, VVD).
• Alcoholgebruik te beperken (ChristenUnie, Nieuw Sociaal Contract, SGP).
• Mentale gezondheid van jongeren (D66, Nieuw Sociaal Contract, SGP, Volt, VVD).
• Structureel beschikbaar maken van Kansrijke Start (ChristenUnie, D66).

Enkele partijen zien geen heil in maatregelen op het gebied van preventie, omdat zij dit als betuttelend beschouwen (Forum voor Democratie, PVV).

Infectieziektebestrijding en crisisbeheersing

Ook besteden diverse partijen aandacht aan infectieziektebestrijding. Er wordt gewezen op de lessen van de coronapandemie en de wens uitgesproken voor een parlementaire enquête naar de corona-aanpak (BBB, Nieuw Sociaal Contract). Ook wordt gepleit voor pandemische paraatheid voor nieuwe infectieziekten (D66, Nieuw Sociaal Contract, Volt) en een goede voorbereiding op toekomstige crises (ChristenUnie, VVD). Daarbij moet ook oog zijn voor het risico dat zoönosen kunnen opleveren (Partij voor de Dieren).

Verschillende partijen besteden aandacht aan de dalende vaccinatiegraad. Hoewel standpunten ten aanzien van oplossingen verschillen, benadrukken uiteenlopende partijen het belang van goede informatie en voorlichting, zodat mensen een gefundeerde keuze kunnen maken (ChristenUnie, Partij voor de Dieren, SGP, VVD).

Doorpakken

Het doet ons deugd zoveel aandacht voor de publieke gezondheid in de verkiezingsprogramma’s terug te lezen. Maar de begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) voor 2024 laat zien dat per 2025 de incidentele toevoegingen aan de VWS-begroting voor preventie komen te vervallen. Dit betekent een halvering van het budget. Maar preventie heeft structurele versterking en dus financiering nodig. Daarom is het cruciaal dat het niet blijft bij mooie woorden in verkiezingsprogramma’s. GGD GHOR Nederland rekent erop dat de aandacht voor preventie en publieke gezondheid in de verkiezingsprogramma’s opvolging zal vinden in een regeerakkoord en beleid de komende jaren. Want de lessen uit de pandemie van de afgelopen jaren mogen niet naar de achtergrond raken: het water is nu weliswaar gezakt, maar we willen problemen in de toekomst voorkomen en goed voorbereid zijn op mogelijke nieuwe gezondheidscrises.

Dit bericht bevat een samenvattende analyse van de standpunten ten aanzien van publieke gezondheid in de verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023. Dit overzicht is niet uitputtend, voor een volledig overzicht verwijzen we u naar de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen zelf. De politieke partijen in dit bericht worden in alfabetische volgorde genoemd.