De verschrikkelijke situatie in de Oekraïne maakt dat vele inwoners van dat land hun thuis ontvluchten. GGD’en en GHOR dragen bij aan de opvang en de gezondheidszorg voor vluchtelingen die naar ons land komen. Ook bij de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne hebben zij een rol. In onderstaand overzicht leest u welke rol de GGD’en en GHOR-bureaus hebben. En vindt u handige links naar meer informatie over de zorg voor en opvang van vluchtelingen.
Oekraïners mogen vanwege hun Europese status vrij in de Europese Unie verblijven. Zij hoeven geen asiel aan te vragen en hebben daarmee een aparte status ten opzichte van andere vluchtelingen. Ze kunnen gebruikmaken van de reguliere gezondheidszorg.
De GGD’en hebben als taak de gezondheid van mensen in Nederland te bewaken en bevorderen. Dit heet ook wel publieke gezondheid. Publieke gezondheid is een zeer divers taakgebied waar onder meer infectieziektebestrijding, psychosociale hulp en jeugdgezondheidszorg onder valt. Lees meer over wat de GGD en GHOR precies doen
Voor Oekraïense vluchtelingen concentreren de GGD’en zich op de volgende onderdelen:
Gezondheid vluchtelingen
Infectieziektebestrijding omvat het voorkomen, signaleren en bestrijden van infectieziekten die een risico vormen voor de volksgezondheid. Nu er een ongebruikelijk grote groep vluchtelingen naar Nederland komt, brengt dit ook een belangrijke taak op het gebied van infectieziektebestrijding met zich mee. De rol van de GGD’en hierbij is enerzijds Oekraïners informeren over infectieziekten, persoonlijke hygiëne en manieren om ziekte te voorkomen. Anderzijds geven GGD’en de gemeenten en het Rijk inzicht in de risico’s rond infectieziekten en de mogelijkheden deze te verkleinen. Lees meer over Infectieziektebestrijding
Coronabestrijding
De rol van de GGD’en is om de verspreiding van het coronavirus zo goed mogelijk in te dammen. Dit wordt gedaan door te testen, te vaccineren en bron- en contactonderzoek te doen. De GGD’en gaan vluchtelingen die dat willen, testen en vaccineren. Kijk op de website van Rijksoverheid voor meer informatie over corona of kijk bij de regionale GGD.
Zorg voor kinderen en jongeren
Vluchtelingen kunnen terecht bij de jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de regionale GGD of JGZ-organisatie. JGZ is verantwoordelijk voor de preventieve zorg voor kinderen, dus ook van vluchtelingen. De JGZ probeert deze kinderen zo snel mogelijk in beeld te hebben en zet in op screenings op lichamelijk, cognitief en psychosociaal gebied. Hierdoor vervult de JGZ een belangrijke rol in vroegsignalering van risico’s, kan korte interventies uitvoeren en verwijst – indien nodig – door naar 2e lijns zorg.
Ook geeft jeugdgezondheidszorg vaccinaties volgens het Rijksvaccinatieprogramma, voert neonatale screenings uit, volgt de groei, de gezondheid en ontwikkeling van vluchtelingenkinderen tot 18 jaar. Een landelijk overzicht van JGZ-locaties staat op Zorgkaart Nederland. Oekraïners in Nederland kunnen kosteloos van deze zorg gebruikmaken.
Psychosociale hulp
De impact van traumatische gebeurtenissen kan zijn weerslag hebben op de gezondheid en welzijn van vluchtelingen. Om te voorkomen dat dit vroeg of laat leidt tot gezondheidsproblemen, is het van belang om psychosociale ondersteuning te bieden die aansluit bij de behoeften en vragen die er spelen. De gemeente is verantwoordelijk voor het bieden van deze psychosociale ondersteuning. De GGD adviseert en ondersteunt de gemeenten daarbij. Voor het opstellen van dit advies kan zij afstemming zoeken met relevante samenwerkingspartners. Hoe actief zij dat doet kan verschillen per regio. De GGD heeft geen rol in de organisatie, uitvoering en coördinatie van de psychosociale hulpverlening in de noodopvanglocaties zelf. Ook mensen uit Oekraïne kunnen gebruikmaken van psychosociale ondersteuning. Het eerste aanspreekpunt voor het inschakelen van hulp is de huisarts.
Gezonde leefomgeving
Niet alleen vluchtelingen, maar ook inwoners van Nederland hebben vragen over gevolgen van de situatie in Oekraïne. Zo zien we een toenemend aantal vragen over stralingsrisico’s en het gebruik van jodiumtabletten. Voor vragen over het effect van straling op de gezondheid kunt u contact opnemen met uw regionale GGD. Bij vragen over (het gebruik van) jodiumtabletten kunt u contact opnemen met de Veiligheidsregio’s of kijken op Rijksoverheid.nl. Informatie over de veiligheid van Nederland vindt u op Veiligheid in Nederland | Russische inval in Oekraïne | Rijksoverheid.nl.
Tijdens een crisis leveren verschillende organisaties geneeskundige zorg. Denk onder andere aan ziekenhuizen, ambulancediensten, huisartsen, instellingen in de verpleeghuiszorg en apothekers. Het is belangrijk om in crisissituaties het werk van al die verschillende organisaties goed op elkaar af te stemmen. Daarom hebben we in Nederland de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR). De GHOR onderhoudt het netwerk met zorgorganisaties, coördineert de geneeskundige hulpverlening bij rampen en crises in nauwe samenwerking met de bevolkingszorg, gemeenten en veiligheidsregio’s.
Maar de GHOR is bijvoorbeeld ook betrokken bij het beoordelen van de (fysieke en mentale) gezondheidskundige aspecten van grootschalige opvang. Zo zijn er tijdens de Oekraïnecrisis in veel regio’s door de GHOR/GGD triageteams georganiseerd. Dit zijn intaketeams waarin meerdere (medische)disciplines samenwerken. Zij brengen in kaart welke vluchtelingen direct medische zorg of medicatie nodig hebben. Zo worden mensen met acute medische klachten gezien door een huisarts en zo nodig doorverwezen naar een specialist, zwangere vrouwen gezien door een verloskundige, kinderen door een kinderarts en geeft een apotheker medicijnen aan mensen die dat nodig hebben.
Lees hier het interview met Pim van Dam en Ben de Haan van GHOR Zuid-Holland Zuid over de bijdrage van de GHOR aan de opvang van vluchtelingen uit de Oekraïne in hun regio.
En lees hier het interview met Anouk van Galen en Tamara Schiedon van GHOR Zuid Holland Zuid die vertellen wat zij meemaken: “Soms horen we bijvoorbeeld dat een bus met vluchtelingen, waaronder enkele zieken, onderweg is en wordt gevraagd of er snel een huisarts beschikbaar kan zijn”.
Zoals altijd faciliteert GGD GHOR Nederland de regionale GGD’en en GHOR-bureaus in de uitvoering van hun taken. We coördineren de uitwisseling van ervaringen uit de praktijk en stellen Q&A’s beschikbaar voor de professionals in de regio’s. Daarnaast zorgen we voor afstemming met betrokken landelijke partijen zoals het RIVM en het ministerie van VWS. We vertalen signalen uit de praktijk naar beleid en andersom: we vertalen landelijk beleid, onderzoek- en monitorgegevens naar handvatten voor de praktijk. Lees meer over GGD GHOR Nederland.
Ontheemden uit Oekraïne met een Burgerservicenummer vallen vanaf 1 juli 2022 onder de Regeling Medische zorg Ontheemden (RMO). Zij krijgen altijd medisch noodzakelijke zorg uit het basispakket en hoeven geen premie of eigen risico te betalen. Het declareren van zorg verleend aan ontheemden uit Oekraïne met een BSN wordt door deze regeling eenvoudiger. Voor meer informatie (ook over wat wel en niet wordt vergoed) zie de pagina van het CAK of de pagina van RMO.
Informatie over het opvangen van vluchtelingen
Informatie en hulplijnen in het Oekraïens
Tijdens de European Public Health (EPH) Conference in Lissabon presenteerde Neelke Krijgsman, projectleider infectieziektebestrijding (IZB) bij GGD GHOR Nederland, aan internationale collega's ...
Lees meer
In Lissabon vindt deze week de European Public Health (EPH) Conference plaats. Experts uit heel Europa komen samen om inzichten over publieke ...
Lees meer
Gezondheidsorganisaties en experts uiten grote zorgen over de bezuinigingen van het kabinet Schoof op preventie en de impact hiervan op de volksgezondheid. ...
Lees meer