Veel factoren beïnvloeden de leefomgeving en de mate waarin de leefomgeving gezond en veilig is. Over een aantal factoren, zoals klimaat, luchtverontreiniging, veehouderij, houtrook, lood in waterleidingen, PFAS, asbest, omgevingsgeluid en windturbines, geven wij een gezondheidsadvies (zie het navigatiemenu).
Lood
Het metaal lood is makkelijk te bewerken en roest niet. Het wordt al sinds de Romeinse tijd gebruikt voor pijpleidingen, tin en verf. Tot voor kort werd lood ook gebruikt in insecticiden, haarkleurmiddelen en als antiklopmiddel voor benzine. We weten nu dat lood schadelijk is voor onze gezondheid. En vooral voor de gezondheid van kinderen. Daarom zijn al deze toepassingen nu verboden, vervangen of ontmoedigd. Hierdoor is de hoeveelheid lood die we binnenkrijgen behoorlijk afgenomen.
Maar lood wordt nog steeds veel gebruikt, zoals in autoaccu’s, loodslabben, munitie, kabelmantels, stralingsbescherming en in sommige soldeer. Het eeuwenlange gebruik heeft zijn sporen nagelaten in onze leefomgeving. Zo zit in Nederland op veel plaatsen lood in de grond. Vooral in gebieden met oudere gebouwen. Bijvoorbeeld in het centrum van oude dorpen, steden en industriegebieden.
Gezondheidseffecten
Lood heeft geen nuttig effect in ons lichaam. Het is daarom belangrijk dat we zo weinig mogelijk binnenkrijgen, want lood kan lang in ons lichaam blijven. Dat komt doordat het zich opslaat in de botten en daar maar heel langzaam uit vrijkomt. Heb je op kinderleeftijd te veel binnengekregen? Dan kun je ook als je volwassen bent nog te veel van het metaal in je bloed hebben. Dat kan een hogere bloeddruk of chronische nierziekten veroorzaken. Ook op volwassen leeftijd te veel lood binnenkrijgen kan leiden tot een hogere bloeddruk en een grotere kans op nierziekten.
Lood is vooral een risico voor jonge kinderen. Als ongeboren kinderen en jonge kinderen het binnenkrijgen, heeft dat gevolgen voor hun hersenen. Die ontwikkelen zich dan minder goed. Het is daarom belangrijk dat kinderen zo weinig mogelijk lood binnenkrijgen. Dat geldt ook voor zwangere vrouwen en voor vrouwen die zwanger willen worden.
Lood in de bodem
Lood in de bodem kan een probleem zijn als jonge kinderen veel met de bodem in contact komen. Bijvoorbeeld als ze met hun handen in de grond graven en spelen. Ook volwassenen die veel in de (moes)tuin werken en gewassen uit vervuilde grond eten moeten opletten. Waar dat kan, wordt de bodem gesaneerd. Maar dat is niet overal mogelijk of eenvoudig. Je kunt dan wel zelf maatregelen nemen om het contact met lood uit de bodem te voorkomen.
Drinkwaterleidingen van lood
Vroeger werden waterleidingen vaak van lood gemaakt. Dat mag nu niet meer, maar in gebouwen van vóór 1960 kunnen nog loden leidingen voorkomen. Deze leidingen geven het lood langzaam af aan het drinkwater en dat is slecht voor de gezondheid. Zeker in de ochtend, als het water lang heeft stilgestaan, zit er meer lood in het eerste kraanwater. Als je in een ouder huis woont, dan is het goed om uit te zoeken of er nog loden leidingen aanwezig zijn en deze, indien aanwezig, zo snel mogelijk te vervangen. Wanneer de leidingen zichtbaar zijn, dan kun je dat zelf vaststellen. Maar als dat niet kan, omdat ze bijvoorbeeld door een muur lopen, dan kan het drinkwater vrij eenvoudig worden getest.
Advies van de GGD’en
De GGD’en adviseren gemeenten en bewoners hoe ze veilig omgaan met alle vormen van lood in de leefomgeving. Dat varieert van publiekscampagnes, gezondheidskundig advies bij bodemsaneringen en het gebruik van (moes)tuinen, tot een stappenplan voor gemeenten om de resterende loden leidingen aan te pakken. Ook geven de GGD’en advies over het verwijderen van oude verflagen met loodwit en bij hobby’s waar lood wordt gebruikt.
Meer informatie
Meer informatie over lood is te vinden via GGD Leefomgeving en het RIVM (lood in de bodem en in drinkwaterleidingen).